Quo Vadis
Noam Chomsky
Text of lecture delivered at the Istanbul Conference on Freedom of Speech, April 10, 2010
In brief opening remarks this morning I brought up the crucial fact that rights are typically not granted, but rather won, by dedicated and informed popular struggle. That includes the core principle of freedom of speech. Recognition of this fact should, I think, be taken as a guide when we are considering how we can proceed on many fronts: in countering the current waves of repression worldwide, in carrying forward the gains that have been achieved and that are now under attack, and in the more visionary mode that was suggested by the organizers of the conference, thinking about vistas that lie ahead after that still remote day when proper standards of defense of freedom of speech are established, and once established, observed.
I also mentioned that the United States and Turkey, though differing in many respects, provide clear and instructive illustrations of the ways in which rights are won and once won, protected. With regard to the United States, it is commonly believed that the right to freedom of speech and press was guaranteed by the First Amendment to the Constitution over two centuries ago. That is true only to quite a limited extent, first because of its wording, but more importantly because the law in practice is what the Courts decide Ð and what the public is willing to defend. I will return to this tomorrow, but would just like to point out now that it was not until the 1960s that the US courts took a strong stand protecting freedom of speech. They did so under the pressure of the civil rights movement and other activism over a wide front. And with the decline of activism, the rights are being eroded, as we heard today, another topic I would like to return to tomorrow.
Such facts as these open a question about freedom of speech that arises when we consider longer-term objectives. The question I have in mind is by no means new. One person who raised it was George Orwell, who is best known for his critique of totalitarian enemies, but was no less acid in addressing the ills of his own society. One pertinent example is an essay on what he called "literary censorship in England." The essay was written as the introduction to Animal Farm, his biting satire of Stalinist crimes. In this introductory essay Orwell instructs his British audience that they should not feel too complacent about his exposure of the crimes of Stalinism. In free England, he writes, ideas can be suppressed without the use of force. He gives some examples, and only a few sentences of explanation, but they capture important truths. "The sinister fact about literary censorship in England," Orwell wrote, "is that it is largely voluntary. Unpopular ideas can be silenced, and inconvenient facts kept dark, without any need for any official ban." One reason is the centralization of the press in the hands of "wealthy men who have every motive to be dishonest on certain important topics." Another, and I think more important reason, is a good education and immersion in the dominant intellectual culture, which instills in us a "general tacit agreement that `it wouldn't do' to mention that particular fact."
The introductory essay is not well-known, unlike the book itself, a bitter condemnation of Soviet tyranny that is famous and read everywhere. The reason is that it was not published, perhaps confirming his thesis about literary censorship in free England. It was found many years later in his unpublished writings. The essential point is that even in some future time when rights are established and the rights on paper truly observed, new and crucial questions arise.
A little historical perspective is useful. A century ago, in the more free societies it was becoming more difficult to control the population by force. Labor unions were being formed, along with labor-based parliamentary parties; the franchise was extending; and popular movements were resisting arbitrary authority, not for the first time to be sure, but with a wider base and greater success. In the most free societies, England and the US, dominant sectors were coming to recognize that to maintain their control they would have to shift from force to other means, primarily control of attitudes and opinion. Prominent intellectuals called for the development of effective propaganda to impose on the vulgar masses "necessary illusions" and "emotionally potent oversimplifications." It would be necessary, they urged, to devise means of "manufacture of consent" to ensure that the "ignorant and meddlesome outsiders," the general population, be kept "in their place," as "spectators," not "participants in action," so that the small privileged group of "responsible men" would be able to form policy undisturbed by the "rage and trampling of the bewildered herd." I am quoting from the most respected progressive public intellectuals in the US in the 20th century, Walter Lippmann and Reinhold Niebuhr, both Wilson-Roosevelt-Kennedy liberals, the latter president ObamaÕs favorite philosopher.
At the same time the huge public relations industry began to develop, devoted to the same ends. In the words of its leaders, also from the liberal end of the spectrum, the industry must direct the general population to the "superficial things of life, like fashionable consumption" so that the "intelligent minority" will be free to determine the proper course of policy.
These concerns are persistent. The democratic uprising of the 1960s was frightening to elite opinion. Intellectuals from Europe, the US, and Japan called for an end to the "excess of democracy." The population must be returned to apathy and passivity, and in particular sterner measures must be imposed by the institutions responsible for "the indoctrination of the young": the schools, universities, churches. I am quoting from the liberal internationalist end of the spectrum, those who staffed the Carter administration in the United States and their counterparts elsewhere in the industrial democracies. The right called for far harsher measures. Major efforts were soon undertaken to reduce the threat of democracy, with a certain degree of success. We are now living in that era.
Reflection on such matters should bring us to the realization that beyond the hard task of establishing rights of free expression, and defending their formal establishment of these rights, there are still challenging mountain peaks to climb.
Turning to Turkey, the immediate tasks are much more difficult. Five years ago, I was asked to submit a comment for a conference on freedom of expression here. I would like to reiterate some of what I said, which seems to me important to keep in mind. Turkey has its share of extremely serious human rights violations, including major crimes. There is no need for me to elaborate on that after todayÕs discussion. But Turkey also has a remarkable tradition of resistance to these crimes. That includes, first and and foremost, the victims, who refuse to submit and continue to struggle for their rights, with courage and dedication that can only inspire humility among people who enjoy privilege and security. But beyond that and here Turkey has an unusual and perhaps unique place in the world -- these struggles are joined by prominent writers, artists, journalists, publishers, academics and others, who not only protest state crimes, but go far beyond to constant acts of resistance, risking and sometimes enduring severe punishment. There is nothing like that in the West.
When I visit Europe, and hear self-righteous charges that Turkey is not yet fit to join the enlightened company of the European Union, I often feel, and say, that it may be the other way around, particularly in defense of freedom of speech, a record of which Turkey should be very proud, and from which we can all learn a great deal.
Νόαμ Τσόμσκι
Κείμενο της διάλεξης στο πλαίσιο της Διάσκεψης της Κωνσταντινούπολης για την Ελευθερία του Λόγου, 10 του Απριλίου του 2010
Σε σύντομες παρατηρήσεις σήμερα το πρωί ανέφερα το κρίσιμο γεγονός ότι τα δικαιώματα συνήθως δεν παραχωρούνται , αλλά μάλλον κερδίζονται, με αφοσιωμένη και ενημερωμένη λαϊκή πάλη. Αυτό περιλαμβάνει τη βασική αρχή της ελευθερίας του λόγου. Η αναγνώριση αυτού του γεγονότος θα έπρεπε, νομίζω, να ληφθεί ως οδηγός, όταν εξετάζουμε το πώς μπορούμε να προχωρήσουμε σε πολλά μέτωπα: στην αντιμετώπιση της σύγχρονης παγκόσμιας καταιγιστικής καταπίεσης, την αξιοποίηση των κερδών που έχουν επιτευχθεί και που τώρα βάλλονται συνεχώς και τον πιο οραματικό τρόπο που προτάθηκε από τους διοργανωτές του συνεδρίου, να έχουμε συνεχώς στο μυαλό μας την εικόνα, μετά από αυτή την απομακρυσμένη ακόμα μέρα που θα έχουν εγκαθιδρυθεί τα κατάλληλα πρότυπα της υπεράσπισης της ελευθερίας του λόγου, και μετά την καθιέρωσή τους, να γίνεται ο έλεγχος για την εφαρμογή τους.
Επίσης, ανέφερα ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Τουρκία, αν και διαφέρουν από πολλές απόψεις, παρέχουν σαφείς και διδακτικές εικόνες των τρόπων με τους οποίους τα δικαιώματα κερδίθηκαν και αφού κερδίθηκαν ύστερα προστατεύτηκαν. Όσον αφορά τις Ηνωμένες Πολιτείες, συνήθως πιστεύεται ότι το δικαίωμα στην ελευθερία του λόγου και του Τύπου ήταν εγγυημένα από την Πρώτη Τροποποίηση του Συντάγματος πάνω από δύο αιώνες πριν. Αυτό ισχύει μόνο σε πολύ περιορισμένο βαθμό, πρώτον λόγω της διατύπωσής της, αλλά το πιο σημαντικό, διότι ο νόμος στην πράξη είναι ό,τι αποφασίσουν τα Δικαστήρια και ό,τι το κοινό είναι πρόθυμο να υπερασπιστεί. Θα επανέλθω σε αυτό αύριο, αλλά θα ήθελα να επισημάνω ότι τώρα δεν ήταν μέχρι τη δεκαετία του 1960 που τα δικαστήρια των ΗΠΑ υιοθέτησαν μια ανυποχώρητη στάση για την προστασία της ελευθερίας του λόγου. Ενήργησαν έτσι κάτω από την πίεση του κινήματος για τα πολιτικά δικαιώματα και εκείνο του ακτιβισμού πάνω σ'ένα ευρύ μέτωπο. Με την παρακμή όμως του ακτιβισμού, τα δικαιώματα αυτά έχουν διαβρωθεί, όπως ακούσαμε σήμερα, άλλο ένα θέμα στο οποίο θα ήθελα να επιστρέψω αύριο.
Τα στοιχεία αυτά στοιχειοθετούν μια ερώτηση σχετικά με την ελευθερία του λόγου, που προκύπτει όταν εξετάζουμε τους πιο μακροπρόθεσμους στόχους. Το ερώτημα που έχω υπ'όψη μου δεν είναι καθόλου νέο. Ένα πρόσωπο που το έθεσε ήταν ο Τζορτζ Όργουελ, ο οποίος είναι γνωστός για την κριτική του σε ολοκληρωτικά καθεστώτα , αλλ'όχι λιγότερο οξύς όσον αφορά στις κακοδαιμονίες της δικής του κοινωνίας. Ένα σχετικό παράδειγμα είναι ένα δοκίμιο γι'αυτό, που αποκάλεσε «λογοτεχνική λογοκρισία στην Αγγλία." Το δοκίμιο γράφτηκε ως εισαγωγή στην Φάρμα των Ζώων, μια καυστική σάτιρα για τα σταλινικά εγκλήματα. Σε αυτό το εισαγωγικό δοκίμιο ο Όργουελ αναρωτιέται αν το βρετανικό κοινό του πρέπει να αισθάνεται πολύ ικανοποιημένο, για την έκθεση του για τα εγκλήματα του σταλινισμού. Στην ελεύθερη Αγγλία, γράφει, οι ιδέες μπορεί να καταστέλλονται χωρίς τη χρήση βίας. Δίνει μερικά παραδείγματα, και μόνο μερικές προτάσεις επεξηγηματικές, αλλά συλλαμβάνει σημαντικές αλήθειες. "Το απαίσιο γεγονός της λογοτεχνικής λογοκρισίας στην Αγγλία, "έγραψε ο Όργουελ, « είναι ότι σε μεγάλο βαθμό, αυτή γίνεται εθελούσια. Μη δημοφιλείς ιδέες μπορούν να αποσιωπηθούν, και άβολα γεγονότα να παραμένουν σκοτεινά, χωρίς να υπάρχει ανάγκη για οποιαδήποτε επίσημη απαγόρευση." Ένας λόγος είναι η συγκέντρωση του Τύπου στα χέρια των "πλουσίων ανδρών που έχουν κάθε κίνητρο να είναι ανέντιμοι σε ορισμένα σημαντικά θέματα." Ένας άλλος, και νομίζω ό πιο σημαντικός λόγος, είναι η καλή εκπαίδευση και η εμβάπτιση στην κυρίαρχη πνευματική καλλιέργεια, που ενσταλάζει μέσα μας μια «γενική σιωπηρή συμφωνία ότι` δεν είναι πρέπον », να αναφερόμαστε σε κάποια συγκεκριμένα γεγονότα.
Το εισαγωγικό κείμενο δεν είναι γνωστό, σε αντίθεση με το ίδιο το βιβλίο, μια πικρή καταδίκη της σοβιετικής τυραννίας που είναι πασίγνωστο και διαβάζεται παντού. Ο λόγος είναι ότι δεν δόθηκε στη δημοσιότητα, επιβεβαιώνοντας έτσι τη διατριβή του για την λογοτεχνική λογοκρισία στην ελεύθερη Αγγλία. Βρέθηκε πολλά χρόνια αργότερα σε αδημοσίευτα γραπτά του. Το βασικό σημείο είναι ότι ακόμα και σε κάποια μελλοντική χρονική στιγμή όπου τα δικαιώματα επικυρώνονται και τα δικαιώματα στα χαρτιά πραγματικά τηρούνται, προκύπτουν νέα και ουσιαστικά θέματα.
Μια μικρή ιστορική προοπτική είναι χρήσιμη. Έναν αιώνα πριν, στις πιο ελεύθερες κοινωνίες ήταν όλο και πιο δύσκολο να ελεγχθεί ο πληθυσμός με τη βία. Εργατικά συνδικάτα είχαν σχηματιστεί, μαζί με κοινοβουλευτικά κόμματα βασισμένα στην εργατική δύναμη. Το δικαίωμα ψήφου επεκτάθηκε Και λαϊκά κινήματα αντιστέκονταν στην αυθαίρετη εξουσία, όχι για πρώτη φορά σίγουρα, αλλά με μια ευρύτερη βάση και μεγαλύτερη επιτυχία. Στις πιο ελεύθερες κοινωνίες, την Αγγλία και τις ΗΠΑ, οι κυρίαρχες ομάδες έρχονταν να αναγνωρίσουν ότι για να διατηρήσουν τον έλεγχό τους θα έπρεπε να στραφούν από τη δύναμη σε άλλα μέσα, κατά κύριο λόγο τον έλεγχο των στάσεων και απόψεων. Εξέχοντες διανοούμενοι πρότειναν την ανάπτυξη αποτελεσματικής προπαγάνδας για να επιβάλει στις χυδαίες μάζες "απαραίτητες αυταπάτες» και «συναισθηματικά ισχυρές υπεραπλουστεύσεις." Θα ήταν απαραίτητο, υποστήριζαν, να καταρτιστούν μέσα , "κατασκευής της συναίνεσης» για να διασφαλιστεί ότι οι «αδαείς και ενοχλητικοί παρείσακτοι, « ο γενικός πληθυσμός, να διατηρούνται «στη θέση τους,« ως "θεατές" και όχι " συμμετέχοντες στη δράση , "έτσι ώστε η μικρή προνομιούχα ομάδα των « υπευθύνων άνδρών » θα ήταν σε θέση να διαμορφώσει την πολιτική, ανενόχλητη από την« οργή και το ποδοβολητό της σαστισμένης αγέλης ». Σταχυολογώ από τους πιο σεβαστούς προοδευτικούς δημόσιους διανοούμενους στις ΗΠΑ κατά τον 20ο αιώνα, Walter Lippmann και Reinhold Niebuhr, όσο και από τους Wilson-Ρούζβελτ-Kennedy φιλελεύθερους,ο τελευταίος, αγαπημένος φιλόσοφος του προέδρου Obama.
Ταυτόχρονα, η τεράστια βιομηχανία των δημοσίων σχέσεων άρχισε να αναπτύσσεται, αφιερωμένη στους ίδιους στόχους. Σύμφωνα με τα λόγια των ηγετών της, και από το φιλελεύθερο άκρο του φάσματος, η βιομηχανία πρέπει να κατευθύνει το γενικό πληθυσμό για τα "επιφανειακά πράγματα της ζωής, όπως η κατανάλωση της μόδας», έτσι ώστε η «έξυπνη μειονότητα" θα είναι ελεύθερη να καθορίσει τη σωστή πορεία της πολιτικής.
Οι ανησυχίες αυτές είναι ανθεκτικές. Η δημοκρατική εξέγερση του 1960 ήταν τρομακτική για τη γνώμη της ελίτ . Διανοούμενοι από την Ευρώπη, τις ΗΠΑ, την Ιαπωνία ζήτησαν ένα τέλος στην «υπέρβαση της δημοκρατίας." Ο πληθυσμός πρέπει να επιστρέψει στην απάθεια και την παθητικότητα, και ιδίως τα μέτρα αυστηρής πειθαρχίας πρέπει να επιβάλλονται από τα όργανα που είναι αρμόδια για "την κατήχηση των νέων»: τα σχολεία, πανεπιστήμια, εκκλησίες. Παραθέτω από το φιλελεύθερο διεθνιστικό άκρο του φάσματος, εκείνων που στελεχώνουν τη διοίκηση Κάρτερ στις Ηνωμένες Πολιτείες και των ομολόγων τους σε άλλα μέρη των βιομηχανικών δημοκρατιών. Η δεξιά έκανε έκκληση για πολύ αυστηρότερα μέτρα. Σημαντικές προσπάθειες αναλήφθηκαν σύντομα με σκοπό να μειώσουν την απειλή της δημοκρατίας, με κάποιο βαθμό επιτυχίας. Ζούμε τώρα εκείνη την εποχή.
Ο προβληματισμός σχετικά με τα θέματα αυτά θα πρέπει να μας οδηγήσει στη συνειδητοποίηση ότι πέρα από το δύσκολο έργο της καθιέρωσης των δικαιωμάτων της ελεύθερης έκφρασης, και την τυπική υπεράσπιση της καθιέρωσης αυτών των δικαιωμάτων, εξακολουθούν να υπάρχουν κορυφαίες προκλήσεις για να κατακτήσουμε.
Όσον αφορά την Τουρκία, τα άμεσα καθήκοντα είναι πολύ πιο δύσκολα. Πριν από πέντε χρόνια, μου ζητήθηκε να υποβάλω ένα σχόλιο σε μια διάσκεψη για την ελευθερία της έκφρασης εδώ. Θα ήθελα να επαναλάβω κάποια από αυτά που είπα, το οποίο μου φαίνεται σημαντικό να έχουμε κατά νου. Η Τουρκία έχει το μερίδιό της, είναι εξαιρετικά σοβαρές οι παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένων των μεγάλων εγκλημάτων. Δεν υπάρχει καμία ανάγκη για μένα να επεξεργαστώ περισσότερο το θέμα μετά από τη σημερινή συζήτηση , Αλλά η Τουρκία έχει επίσης μια αξιοσημείωτη παράδοση αντίστασης σε αυτά τα εγκλήματα. Αυτό περιλαμβάνει, κατά πρώτο και κύριο λόγο, τα θύματα, που αρνούνται να υποταχτούν και συνεχίζουν να αγωνίζονται για τα δικαιώματά τους, με κουράγιο και αφοσίωση που μπορεί να εμπνεύσει μόνο ταπεινότητα μεταξύ των ανθρώπων που απολαμβάνουν το προνόμιο και την ασφάλεια. Αλλά πέρα από αυτό, και εδώ η Τουρκία έχει μια ασυνήθιστη και ίσως μοναδικό θέση στον κόσμο - σ' αυτούς τους αγώνες παίρνουν μέρος εξέχοντες συγγραφείς, καλλιτέχνες, δημοσιογράφοι, εκδότες, ακαδημαϊκοί και άλλοι, που δεν διαμαρτύρονται μόνο για τα κρατικά εγκλήματα, αλλά πάνε πολύ πιο πέρα σε συνεχείς πράξεις αντίστασης, διακινδυνεύοντας, και μερικές φορές υπομένοντας αυστηρές τιμωρίες. Δεν υπάρχει τίποτα παρόμοιο στη Δύση.
Όταν επισκέπτομαι την Ευρώπη, και ακούω φαρισαϊκές κατηγορίες ότι η Τουρκία δεν είναι ακόμα ικανή να ενταχθεί στην φωτισμένη εταιρεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, συχνά αισθάνομαι την ανάγκη να πω, ότι μπορεί να είναι το αντίστροφο, κυρίως για την υπεράσπιση της ελευθερίας του λόγου , ένα ρεκόρ για το οποίο η Τουρκία θα πρέπει να είναι πολύ περήφανη, και από την οποία μπορούμε να μάθουμε όλοι πολλά.
