Δημοφιλείς αναρτήσεις

Προς Αναγνώστη Καλωσόρισμα και μια εξήγηση

Αγαπητέ αναγνώστη, καλώς όρισες στα μέρη μας, μπορείς να ξεκουραστείς λίγο εδώ, δεν έχουμε θέματα που λειτουργούν σαν ενοχλητικές μυίγες, εδώ θα βρεις κάποια κείμενα ποίησης ή πεζά, κείμενα φιλοσοφίας, αρχαίου ελληνικού λόγου, κείμενα γραμμένα στις πιο γνωστές ευρωπαϊκές γλώσσες, (μια καλή μετάφραση εκ μέρους σου θα ήταν ευπρόσδεκτη) που μου έκαναν εντύπωση, αν κι εσύ βρεις κάτι, πολύ ευχαρίστως θα το δημοσιεύσω αν είναι κοντά σ'αυτά που αποτελούν την περιρρέουσα ατμόσφαιρα αυτού του μπλόγκ. Επίσης η Τέχνη αποτελεί κεντρική θέση όσον αφορά στις δημοσιεύσεις αυτού του ιστότοπου, αφού η πρωταρχική μου ενασχόληση από εκεί ξεκινά κι' εκεί καταλήγει. Φανατικά πράγματα μην φέρεις εδώ, δεν είναι αυτός ο τόπος, φτηνές δημαγωγίες επίσης εξαιρούνται, σκέψεις δικές σου, γνήσιες, προβληματισμούς δικούς σου, πολύ ευχαρίστως, ανακύκλωση εκείνου του χαώδους, όπου σεύρω κι όπου μεύρεις, δεν το θέλω. Οι καλές εξηγήσεις κάνουν τους καλούς φίλους. Εύχομαι καλή ανάγνωση.

σημ: κάθε κείμενο μπορεί να αναδημοσιευτεί ελεύθερα φτάνει να αναφέρεται οπωσδήποτε
η πηγή του, δηλ, η ονομασία του μπλόγκ μου.
Σας ευχαριστώ για την κατανόηση!







Κυριακή 19 Φεβρουαρίου 2012

Γιώργος Ζογγολόπουλος -- ΄Ενας μεγάλος ΄Ελληνας γλύπτης εξομολογείται στον Θανάση Λάλα - συνέντευξη που δόθηκε στις 9/3/97 και δημοσιεύτηκε στο Βήμα


 
 
 
 
Γιώργος Ζογγολόπουλος! Αγνωστος, ένδοξος Ελληνας. Αριστερών ιδεών που σε λιγότερο από επτά χρόνια θα είναι και αιωνόβιος. Αυτόπτης μάρτυς του αιώνα μας, λαμπρός καλλιτέχνης, γλύπτης και ζωγράφος, που το όνομά του φιγουράρει σε όλους τους οδηγούς και τα λεξικά τέχνης παγκοσμίως. Είναι σαν φρούτο λαχταριστό όταν τον βλέπεις από κοντά, ίσως γιατί δεν εξαντλήθηκε από τα ΜΜΕ, ίσως γιατί τους γυρίζει χρόνια τώρα την πλάτη, όχι γιατί είναι αγενής ή ακατάδεκτος, αλλά και γιατί δεν πιστεύει ότι η «τέχνη θέλει διαφήμιση». Στη Βενετία πριν από δύο χρόνια τούς άφησε όλους άφωνους παρουσιάζοντας τις «ομπρέλες» του, έργο υπέροχο, που ξεπερνά τον χρόνο και γι' αυτό μοιάζει να έρχεται από το μέλλον και όχι από το παρελθόν, το ένδοξο, ενός ανθρώπου που ο καθένας θα έλεγε ότι είναι στη δύση του.
Γιώργος Ζογγολόπουλος! Ενας υπέροχος κύριος 90 και... χρόνων, που ανάβει φωτιές με τη ζωντάνια της σκέψης του, που δεν φοβάται να πει ότι αυτό το έργο του Παρθένη δεν είναι αληθινό αλλά αντίγραφο ­ και να υποκλιθεί διά των λόγων του άλλη μία φορά στην ποιότητα του Μάλεβιτς, του Καβάφη, του Σεζάν, του Πικάσο, του Ματίς. Αγνωστος στους περισσότερους από εσάς, αλλά ίσως ένας από τους σημαντικότερους γλύπτες της εποχής μας... Αν δεν με πιστεύετε, πεταχτείτε ώς την Πολιτιστική Πρωτεύουσα, τη Θεσσαλονίκη, και περπατήστε στην παραλία... Μαζί με τις δυσοσμίες που θα φτάσουν στη μύτη σας, μια ποιότητα θα χτυπήσει τα μάτια σας. Οι «ομπρέλες» του Γιώργου Ζογγολόπουλου εδώ και ένα μήνα κοσμούν την παραλία της πόλης και στέλνουν ένα μήνυμα για την αξία της τέχνης σε μια εποχή «κωφή» και «τυφλή», που έχει εθιστεί στην κατανάλωση προϊόντων με ημερομηνία λήξης!
Γιώργος Ζογγολόπουλος! «Χαίρομαι», θα πει, «που το έργο μου αυτό στήθηκε στον φυσικό του χώρο»! Ο υπουργός Πολιτισμού τού υποσχέθηκε ότι δεν θα ξεστηθεί ποτέ πια! Θα το αγοράσει και θα το προσφέρει στην πόλη της Θεσσαλονίκης! «Σας παρακαλώ», μου λέει, «μην το γράψετε αυτό... δεν θα ήθελα να φέρω σε δύσκολη θέση τον υπουργό... ίσως έχει αλλάξει γνώμη ο άνθρωπος»... Αυτός ο άνθρωπος ζει ανάμεσά μας, κάπου στο Ψυχικό, γυρίζει ανά τον κόσμο και εκθέτει έργα του, αλλά οι Ελληνες τον αγνοούν. Εκανα χρόνια να τον πείσω να μιλήσει... Δεν θα μιλούσε ίσως αν ο Νίκος και η Υβόννη, δυο φίλοι μου καλοί που τους εμπιστεύεται ο γλύπτης, δεν προσπαθούσαν προσωπικώς. Τους ευχαριστώ... Η συζήτηση ήταν μεγάλης διάρκειας... Διήρκεσε όσο ένα δείπνο, με ενδιαφέρουσα παρέα... Εσείς, χωρίς εδέσματα, απολαύστε την πνευματική τροφή που με χόρτασε ένα βράδυ πριν από λίγες ημέρες. Να ξέραμε, Θεέ μου, ότι μπορούμε να συνεχίσουμε να ζούμε τρώγοντας μια λαχανίδα κάθε δύο ημέρες, η ζωή θα ήταν ομορφότερη


­ Χαίρομαι που αυτή τη φορά η συζήτησή μας θα δημοσιοποιηθεί.
«Ας δούμε πώς θα πάει πρώτα· ίσως να μην έχει και ενδιαφέρον στο τέλος».
­ Αλήθεια, γιατί δεν μιλάτε ποτέ στις εφημερίδες, στα περιοδικά και στα ηλεκτρονικά μέσα;
«Τι να πω;». (γέλια)
­ Χίλια πράγματα έχετε να πείτε, ειδικώς εσείς.
«Ο,τι είχα να πω στη ζωή μου το είπα δουλεύοντας σκληρά».
­ Ζούμε σε μια εποχή όμως όπου ο καλλιτέχνης δεν φτάνει απλώς να δουλεύει σκληρά, αλλά πρέπει να φροντίζει και την προβολή της δουλειάς του.
(χαμογελάει) «Ποτέ δεν επεδίωξα τη δημοσιότητα».
­ Γιατί; Αυτό είναι το ερώτημα. Γιατί δεν επιδιώξατε κάτι που όλοι οι άλλοι θεωρούν αναγκαίο για να επιτύχουν;
«Πρώτα - πρώτα δεν με ενδιαφέρει ούτε με ενδιέφερε ποτέ η επιτυχία! (γέλια) Οχι ότι δεν μου αρέσει να αναγνωρίζουν κάποιοι άνθρωποι το έργο μου. Αντιθέτως, το χαίρομαι πολύ αυτό. Απλώς πάντα πίστευα ότι το άξιο να μαθευτεί μαθαίνεται, δεν μπορεί να μείνει κρυφό».
­ Αρα τα μυστικά παραμένουν κρυφά γιατί δεν είναι άξια να μαθευτούν. (γέλια)
«Για την τέχνη μιλώ. Η τέχνη δεν χρειάζεται διαφήμιση».
­ Σε τι είναι αναγκαία η διαφήμιση;
«Σε ό,τι είναι προς άμεση κατανάλωση».
­ Η τέχνη δεν είναι προς κατανάλωση;
«Στην τέχνη συμβαίνει κάτι περίεργο: "τρως με τα μάτια σου" έναν πίνακα ζωγραφικής που σου αρέσει και σε εμπνέει, αλλά κατά έναν περίεργο τρόπο, ενώ εσύ χορταίνεις βλέποντάς τον, αυτός δεν παθαίνει τίποτα, μένει εκεί ακέραιος, περιμένοντας το επόμενο ζευγάρι μάτια να τον "φάνε"! (γέλια) Με άλλα λόγια, αυτό είναι το έργο τέχνης: ένα ανθρώπινο προϊόν χωρίς ημερομηνία λήξης! Γι' αυτό και δεν έχει ανάγκη τη διαφήμιση».
­ Αρα διαφημίζουμε ό,τι δεν αντέχει στον χρόνο.
«Δεν μπορώ να απαντήσω με ακρίβεια σε αυτές τις ερωτήσεις. Δεν είμαι φιλόσοφος. Εγώ έμαθα στη ζωή μου να εκφράζομαι δουλεύοντας σκληρά και παράγοντας».
­ Αλήθεια, πόσα χρόνια δουλεύετε;
(χαμογελάει) «Αμέτρητα! (γέλια) Από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου δουλεύω».
­ Εχετε σκεφτεί γιατί δουλεύουμε;
«Εγώ βγάζω την ανησυχία μου δουλεύοντας. Οταν ήμουν μικρός, το έσκαγα από το σχολείο και πήγαινα στην Κολοκυνθού και δούλευα, ζωγράφιζα».
­ Γιατί ειδικώς στην Κολοκυνθού;
«Μου άρεσε πολύ εκεί. Υπήρχαν κάτι στέρνες γεμάτες νερό που πότιζαν τα περιβόλια. Κοίταγα όλα αυτά γύρω μου και ζωγράφιζα. Αυτή ήταν η μανία μου».
­ Σε τι ηλικία αυτά;
«Παιδί. Σχολείο πήγαινα, δηλαδή δεν πήγαινα. Την κοπανούσα συνέχεια».
­ Και οι απουσίες;
«Είχα έναν δάσκαλο που με κάλυπτε. Εξοφλούσε με την ανοχή του προς εμένα επιταγές!». (γέλια)
­ Τι επιταγές;
«Ηταν πολύ σκληρός με όλους. Είχε μάλιστα μια βέργα η οποία στις δύο άκρες της είχε μέταλλα! Φοβερός ο πόνος αν σε έβρισκε. Αλλά τι συνέβαινε μαζί μου; Ο συγκεκριμένος δάσκαλος δεν μπορούσε καθόλου να σχεδιάσει, να γράψει στον πίνακα καθαρά. Και εγώ, ως καλλιγράφος, αναλάμβανα καθήκοντα γραφιά γι' αυτόν! Και με είχε στα ώπα - ώπα. Είχα εξαγοράσει την ελευθερία μου με την ικανότητά μου στην καλλιγραφία. Με περνούσε στις τάξεις χωρίς να κάνω τίποτα. Εφευγα και πήγαινα στην Κολοκυνθού και ούτε γάτα ούτε ζημιά, ούτε που μιλούσε! Εκανε τον κουτό».
­ Πού έχετε γεννηθεί;
«Στη Δεληγιώργη, στην Ομόνοια! Στο κέντρο πάντα. Ισως γι' αυτό μου άρεσε στην Κολοκυνθού. Μου άρεσαν τα περιβόλια!».
­ Πώς σας χτύπησε αυτή η μανία της ζωγραφικής; Η οικογένειά σας είχε κάποια σχέση;
«Στην οικογένειά μου όλοι ήταν δικηγόροι ­ καμία σχέση».
­ Τότε πώς εξηγείτε αυτή την κλίση σας;
«Ετσι όπως το λέτε και εσείς: ήταν η κλίση μου αυτή».
­ Τι είναι αυτό που λέμε κλίση, ταλέντο;
«Δεν μπορώ να το εξηγήσω. Το μόνο για το οποίο μπορώ να σας βεβαιώσω είναι ότι εγώ δεν έκανα ποτέ παιδικές ζωγραφιές. Ποτέ δεν ζωγράφισα όπως ζωγραφίζουν όλα τα παιδιά. Από την πρώτη στιγμή θυμάμαι ότι ζωγράφιζα σαν μεγάλος, σαν ζωγράφος τελειωμένος. Αντέγραφα με ακρίβεια ό,τι έβλεπα. Αντέγραφα επίσης ζωγραφιές από βιβλία. Είχα αυτή την ικανότητα».
­ Λέτε ότι ποτέ δεν ζωγραφίσατε με παιδικό τρόπο. Αυτό σημαίνει κάτι;
«Απλώς αναφέρω το γεγονός. Και βέβαια δεν εννοώ ότι δεν υπολήπτομαι την παιδική ζωγραφική. Τη θεωρώ εξαιρετική. Ο μεγάλος Πικάσο έλεγε ότι "πάντα κοιτάζω παιδικές ζωγραφιές και τις μελετώ". Υποστήριζε ότι κάθε παιδική ζωγραφιά κρύβει το δικό της μυστικό· ένα μυστικό που, αν το βρεις και σε μια ενήλικη ζωγραφιά, αυτό είναι που την κάνει έργο τέχνης! Ο Πικάσο έβλεπε και μελετούσε παιδικές ζωγραφιές, έκλεβε το μυστικό τους και το έκανε Πικάσο!».
­ Τι άλλο κάνατε ως παιδί εκτός της ζωγραφικής;
«Τίποτα άλλο. Οταν τελείωνα τη ζωγραφική, είχε πια πέσει ο ήλιος και πέθαινα της πείνας, ως συνήθως. Για να ξεγελάσω την πείνα μου, έκλεβα καν'α καρότο από κάποιο μανάβικο και προς στιγμήν ησύχαζα. Ετσι έκλεινα την ημέρα μου».
­ Είστε από τους λίγους εν ζωή ανθρώπους που σχεδόν έχουν δει με τα μάτια τους τον εικοστό αιώνα όλο. Τι θυμάστε περισσότερο από έναν αιώνα ζωής;
«Οταν ήρθαν οι Αγγλογάλλοι το '14, που εγώ ήμουν ακόμη παιδί, θυμάμαι μια φοβερή σκηνή, εικόνα. Τους είχαν επιτεθεί οι επίστρατοι, βασιλικοί τότε. Από ένα μπαλκόνι όπου βρέθηκα, στην οδό Ερμού, είδα να τους ανεβάζουν αιχμάλωτους με δεμένα πόδια, ματωμένα. Αυτό μου έκανε πολύ μεγάλη εντύπωση. Μετά δεν θα ξεχάσω ποτέ τις πείνες της Κατοχής. Ο αιώνας αυτός είχε πολλές μαύρες ημέρες. Είναι άλλο να διαβάζεις την Ιστορία και άλλο να τη ζεις».
­ Οι άνθρωποι γίνονται καλύτεροι αν ζήσουν τον πόλεμο;
«Ενας άνθρωπος που έχει ζήσει πόλεμο δεν θέλει ποτέ πια πόλεμο. Εκτός και αν ο πόλεμος τον έκανε κτήνος. Αυτός είναι ο κίνδυνος των επιζώντων. Ακόμη βλέπω γύρω μου ανθρώπινα κτήνη του πολέμου! Ξέρετε κάτι; Μέσα στον πόλεμο όλοι οι άνθρωποι γίνονται για να επιβιώσουν σκληροί. Αλλά ο σκληρός από το κτήνος δεν απέχει παρά ελάχιστα. Σκληρός γίνεσαι για να αντέξεις, κτήνος για να κατακτήσεις! Τι θέλω να πω, ε; Ο πόλεμος σε κάνει σκληρό, αλλά κάποιοι, όταν ανακαλύπτουν τη σκληρότητα, είναι σαν να ανακαλύπτουν τον κρυμμένο τους εαυτό. Εκτοτε δεν επανέρχονται. Μετά τον πόλεμο, μετά την καταστροφή, ταξίδευα με βαπόρι για την Ιταλία. Πάνω στο βαπόρι συνάντησα έναν δικαστή, στρατοδίκη. Ηταν απογοητευμένος. Τον ρώτησα γιατί και εκείνος μου είπε: "Τρόμαξα με αυτά που άκουσαν τα αφτιά μου, με αυτά που έκαναν οι άνθρωποι στους ανθρώπους. Δυστυχώς οι άνθρωποι είναι πάντα ίδιοι. Και οι Ρωμαίοι έκαναν τα ίδια πράγματα πριν από πολλούς αιώνες. Δεν προχωρήσαμε καθόλου, ούτε βήμα!". Ενιωθα ότι είχα απέναντί μου έναν δραπέτη. Είχε μόλις δραπετεύσει από μια φοβερή κατάσταση. Οσοι ζήσαμε τους πολέμους είμαστε φυγάδες. Ξέρουμε πολλά για τον άνθρωπο και δραπετεύουμε για να μην τα σκεφτόμαστε. Το μόνο που μερικές φορές αναρωτιέμαι ξέρετε τι είναι;».
­ Τι;
«Πώς επιβιώσαμε; Πώς υπάρχουμε ακόμη;».
­ Και πού καταλήγει ο συλλογισμός σας;
«Στο ότι ο άνθρωπος επιβιώνει με το ελάχιστο και όχι με το μέγιστο. Σήμερα δεν τρώμε ένα μεσημέρι και πεθαίνουμε της πείνας. Να ξέραμε, Θεέ μου, ότι θα μπορούσαμε να συνεχίσουμε να ζούμε τρώγοντας μια λαχανίδα κάθε δύο ημέρες. Αν το ξέραμε, θα ήταν πολύ ομορφότερη η ζωή μας! Και όσοι το ξέρουν το ξεχνούν!».
­ Πείτε μου κάτι «ελάχιστο» που κρύβει όλη τη σημασία της ζωής.
«Παρέα δύο φίλων και στη γύρα όλη μέρα, με μάτια ορθάνοιχτα και αφτιά έτοιμα να ακούσουν και τον παραμικρό ψίθυρο! Τίποτα δεν κοστίζει μια καλή παρέα και ο χρόνος ο άφθονος!».
­ Πείτε μου μια τέτοια εμπειρία σας.
(χαμογελάει) «Πολλές, αλλά θα σας πω μια ιστορία που μου έρχεται τώρα. Ημουν 12 χρόνων. Με δύο φίλους πήραμε δρόμο να πάμε στον Πειραιά. Τότε υπήρχε ένα τρένο που έφευγε από την Ακαδημία και πήγαινε στο Φάληρο και από εκεί στον Πειραιά. Στον Πειραιά, όταν φτάσαμε, πήραμε ένα βαπόρι και πήγαμε στην Αίγινα. Εμένα πάντα μου άρεσε το ύπαιθρο. Κατεβήκαμε στην Αίγινα και πήραμε δρόμο και σιγά - σιγά φτάσαμε στην κορυφή, στο μοναστήρι της Παναγιάς. Οταν φτάσαμε εκεί, είχε αρχίσει να σουρουπώνει. Ο ήλιος έδυε και ο κόσμος έλαμπε! Ούτε που μας πέρασε από το μυαλό τι θα κάνουμε, πώς θα γυρίσουμε. Οταν είσαι νέος, δεν τρομάζεις μπρος στην ταλαιπωρία. Είσαι έτοιμος να τα υποστείς όλα για να δεις κάτι που δεν έχεις δει, για να ζήσεις κάτι που δεν έχεις ζήσει. Ξαφνικά μέσα στο σούρουπο μας βλέπει ένας καλόγηρος και μας λέει: "Τι θέλετε εδώ;". "Ηρθαμε να δούμε", του λέμε. Μας έδωσε ψωμί καλογερίστικο και μας είπε να πάμε στο καλό. Αφιλόξενος τελείως. Μέσα στο σκοτάδι κάτω στο λιμάνι πάλι. Αλλά μέχρι να φτάσουμε κάτω άρχισε πάλι να μας κόβει η λόρδα. Αυτό συνεχίστηκε δυο - τρεις ημέρες. Την τέταρτη ημέρα οι άλλοι δύο έφυγαν να γυρίσουν πίσω. Εγώ έμεινα εκεί. Υπήρχε μια βάρκα στην παραλία όπου πήγαινα και κοιμόμουν μέσα εκεί τα βράδια. Φοβερή υγρασία, αλλά μεγάλη και η επιθυμία να ζήσουμε!».
­ Είναι πιο γοητευτικό το ταξίδι χωρίς προορισμό;
«Το ταξίδι έχει πάντα προορισμό. Αλλιώς δεν είναι ταξίδι».
­ Εσάς ποιος ήταν στην ιστορία που διηγείστε ο προορισμός σας; Γιατί κάνατε όλα αυτά που κάνατε;
«Για να δω. Δεν θα ξεχάσω ποτέ το γκρι χρώμα με το οποίο ήταν βαμμένη από μέσα η βάρκα όπου κοιμόμουν: ένα γκρι - μπλε βαθύ. Αυτό το μαγικό χρώμα ήταν η ανακάλυψη αυτής της βόλτας· αυτό το γκρι - μπλε, που το σούρουπο γίνεται τόσο λιτό και μου έρχεται κάθε φορά, ως σήμερα, όταν ζωγραφίζω. Λέω, αν δεν είχα κάνει αυτή τη βόλτα, ποτέ δεν θα το είχα ανακαλύψει».
­ Τελικώς πώς τελείωσε εκείνη η βόλτα σας;
«Ενα πρωινό, καταπληκτικά ωραίο, έλαμπε ο ήλιος και έκανα βόλτες να σκεφτώ τι θα κάνω. Πεινούσα, δεν είχα λεφτά, αλλά ήμουν ευτυχής, γιατί έβλεπα τον ψαρά που έπλενε τη βάρκα όπου έμενα τα βράδια μου και μου άρεσε, χωρίς να ξέρω γιατί. Πάρε τον κουβά, μου λέει κάποια στιγμή, γέμιζέ τον νερό και δίνε τον μου. Εγώ τότε ήμουν θηρίο ανήμερο. Αρπαξα τον κουβά και δώσ' του νερό. Στο τέλος ο ψαράς κάνει έτσι και μου δίνει μια πεντάρα. Μια χάλκινη πεντάρα, μεγάλη, δεν τα ξέρετε εσείς αυτά τα νομίσματα. Ηταν υπέροχα».
­ Είχε αξία μια πεντάρα τότε;
«Και αξία. Θυμάμαι, αγόρασα με αυτήν ένα ωραίο αιγινήτικο ψωμί και μαζί με αυτό αγόρασα και την ησυχία μου για λίγο. Μετά πήρα το βαπόρι και γύρισα στον Πειραιά και από εκεί το τρένο. Ετσι τέλειωσε η βόλτα».
­ Καλά, οι δικοί σας τι έκαναν; Λείπατε τόσες ημέρες. Δεν ανησυχούσαν;
«Μεγάλη αναστάτωση. Ημουν πολύ κουραστικό παιδί. Η οικογένειά μου αντιδρούσε που ήθελα να γίνω ζωγράφος».
­ Τι ήθελαν να γίνετε;
«Αυτό που δεν έπρεπε να μου συμβεί στη ζωή μου ήταν να αποτύχω. Οι οικογένειες τότε το μόνο που ήθελαν ήταν τα παιδιά τους να μην αποτύχουν. Ας κάνουν ό,τι θέλουν, αλλά να μην ατυχήσουν. Εγώ έχασα και στα επτά μου χρόνια τον πατέρα μου και τα πράγματα δυσκόλεψαν ακόμη περισσότερο».
­ Σας στοίχισε ο θάνατος αυτός;
«Εντάξει. Ας μην τα ψάχνουμε πολύ αυτά τα πράγματα. Το δυσάρεστο παρελθόν είναι πιο κουραστικό από το ευχάριστο. Γι' αυτό προτιμώ να κουβαλάω το ευχάριστο. Τα δυσάρεστα τα έχω παρκάρει πολλά χρόνια πριν. (γέλια) Προτιμώ να τα τρώει η σκόνη μερικά πράγματα παρά να με τρώνε εμένα! (γέλια) Γι' αυτό και όταν κάποιος με ρωτάει, όπως εσείς καληώρα, για τα δυσάρεστα, απαντώ με τα ευχάριστα».
­ Για παράδειγμα;
«Είμαι ένας άνθρωπος, από τους λίγους σήμερα, που έκανα πατίνι στην Πανεπιστημίου! (γέλια) Η μόνη άσφαλτος τότε, χωρίς μεγάλη κίνηση. Ηταν ο παιχνιδότοπός μας η Πανεπιστημίου. Ή εγώ, ως παιδί, έπαιζα καβαλώντας στο τραμ και ταξίδευα από το ένα μέρος στο άλλο χωρίς εισιτήριο. Εζησα στον στρατό υπέροχα. Πήγα στο μέτωπο. Είχαν ανάγκη από γαλονά και με έκαναν λοχία. Ξέρετε με ποιον παρέα φύγαμε για το μέτωπο; Με τον Κύρου της Εστίας, τον Καραντινό τον αρχιτέκτονα. Εκεί γνώρισα τον Καραντινό και μετά ζήσαμε μια ζωή μαζί. Συνεργαστήκαμε, κάναμε διαγωνισμούς αρχιτεκτονικής και τους κερδίσαμε. Τον Κύρου, στο σημείο όπου είναι ο Ερυθρός Σταυρός σήμερα, έρχεται μια εντολή και τον κατεβάζουν... στη ζούλα. Να μην κάνει στρατό, να τη γλιτώσει, να μην πάει στο μέτωπο. (γέλια) Εχω ζήσει χίλια τέτοια».
­ Αν μπορούσατε, θα τη γλιτώνατε και εσείς; Δηλαδή, θα αποφεύγατε αν μπορούσατε τον πόλεμο;
«Δεν ξέρω. Δεν τον μπορώ τον πόλεμο, αλλά τι θα γίνεις; Προδότης; Δεν ξέρω. Κανείς δεν θέλει τον πόλεμο, νομίζω, αλλά δεν είναι και λύση να μην πας, να τη γλιτώσεις».
­ Ποιος σας επηρέασε στη ζωή σας περισσότερο; Υπάρχει κάποιος άνθρωπος;
«Οι φίλοι μου, οι παρέες μου. Για μένα οι παρέες είναι το παν για τη ζωή ενός ανθρώπου. Τι άλλο να κάνεις από το να γίνεις ζωγράφος ή καλλιτέχνης αν η παρέα σου ήταν όπως η δική μου. Ο Πικιώνης, ο Μητσάκης, ο Ρουσόπουλος, ο Κόντογλου, ο Παπαλουκάς: αυτοί ήταν η παρέα μου, αυτοί οι επιρροές μου! Εγώ βέβαια ήμουν πιο νέος, αλλά τους βοηθούσα στα πάντα. Τον Πικιώνη τον βοήθησα πολύ να γίνει καθηγητής. Τελειοποιούσα τα σχέδιά του. Σιγά - σιγά μπήκα στη δουλειά μαζί τους και με τον καιρό αναγνώρισαν τις ικανότητές μου και έτσι δούλεψα 15 χρόνια σχεδιάζοντας σχολικά κτίρια. Εχω και 11 δικά μου σχέδια που δημοσίευσα κάποτε».
­ Σπουδάσατε αρχιτεκτονική;
«Οχι, όχι. Αλλά συμμετείχα σε διαγωνισμούς. Σχεδίαζα εγώ και με κάλυπταν οι φίλοι με τις υπογραφές τους. Τα σχέδια ήταν δικά μου!».
­ Πώς γίνεται τώρα αυτό: να κάνει κάποιος τον αρχιτέκτονα χωρίς να είναι;
«Ημουν αρχιτέκτονας. Απλώς δεν είχα τυπική απόδειξη του τι ήμουν. Πολλοί χάνονται επειδή δεν έχουν τα τυπικά προσόντα. Εγώ σε αυτό φάνηκα πολύ τυχερός! Πολέμησα όμως γι' αυτό. Δεν φτάνει να αγαπάς κάτι πολύ. Πρέπει να πολεμήσεις γι' αυτό. Νομίζω ότι εμείς που ζήσαμε πολέμους αυτό το μάθαμε καλά. Εμένα η οικογένειά μου δεν ήθελε να γίνω καλλιτέχνης. Πολέμησα για να γίνω. Ολοι οι μεγάλοι καλλιτέχνες ήταν πολεμιστές. Το πάθος τούς έκανε πολεμιστές. Το περιβάλλον ποτέ δεν αποδέχθηκε μεμιάς τους καλλιτέχνες. Γι' αυτό ο καλλιτέχνης πολεμάει ώσπου να βρει το πρόσφορο έδαφος, το περιβάλλον που θα του αναγνωρίσει αυτό που έχει και τον διακρίνει. Το να είσαι κάτι και να μην το αντιλαμβάνεται το περιβάλλον είναι ένα είδος ειρωνείας! Αλλά αυτό σε πεισμώνει ακόμη περισσότερο. Αυτό οδήγησε πολλούς μεγάλους καλλιτέχνες, όχι όπως είμαστε εμείς, στην απομόνωση. Ο Ροντέν είχε κλειστεί σε μοναστήρι. Το ξέρετε; Οι καθολικοί παπάδες, οι περισσότεροι, είναι καλλιεργημένοι. Τον είδε ένας παπάς εκεί μέσα και του είπε: "Εσύ, παιδί μου, είσαι μεγάλος καλλιτέχνης". Το πρώτο του έργο ο Ροντέν το έκανε μέσα στο μοναστήρι και ήταν ο άνθρωπος με τη σπασμένη μύτη. Ετσι σώθηκε ο Ροντέν».
­ Ενας καλλιτέχνης μπορεί να χαθεί;
«Ποτέ. Αν έχει κάτι να πει, θα το πει και ας μην τον ακούει κανείς την ώρα που το λέει. Ως συνήθως, στο βουνό καταφέρνει να ανεβεί αυτός που ξεκινάει από μηδέν υψόμετρο! Βέβαια, αν πέσεις μέσα σε ένα περιβάλλον που σε καταλαβαίνει, αυτό σου δίνει μεγαλύτερο κουράγιο».
­ Εσάς ποιος άνθρωπος σας έδωσε κουράγιο στη ζωή σας;
«Η γυναίκα μου, η Ελένη. Υπήρξε ένας υπέροχος άνθρωπος. Αυτή με ενθάρρυνε και άφησα κάποτε το υπουργείο και αφοσιώθηκα στη γλυπτική. Το περιβάλλον, όσο και να το αρνούμαστε, παίζει ρόλο σημαντικό. Πάρε τον Θόδωρο τον γλύπτη, που έχει ταλέντο μεγάλο. Αν έμενε στο χωριό του, δεν θα γινόταν ό,τι έγινε. Πήγε στο Παρίσι και αυτό τον βοήθησε, μη γελιόμαστε».
­ Βέβαια, υπάρχει όλη αυτή η φιλολογία που λέει ότι πηγαίνοντας στο Παρίσι επηρεάζεσαι από κάτι ξένο. Σε μεγάλο βαθμό, χάνεις τα πρωτογενή χαρακτηριστικά σου ως καλλιτέχνης.
«Αυτά είναι αστεία. Είναι μεγάλο λάθος να γυρίζουμε την πλάτη στην επίδραση του περιβάλλοντος. Αυτή η ξενοφοβία, μη χάσουμε την ταυτότητά μας, είναι λίγο αστεία. Το ζήτημα πάντα για τον καλλιτέχνη είναι τι έχει να πει. Αν έχει να πει, τίποτα δεν τον επηρεάζει αρνητικά. Και στο σπίτι σου να μείνεις κλεισμένος, επηρεάζεσαι. Δεν είναι ανάγκη να πας στη Ρώμη, στο Μόναχο ή στο Παρίσι».
­ Οταν λέτε ότι η γυναίκα σας σάς ενθάρρυνε να αφήσετε το υπουργείο, τι εννοείτε;
«Οταν γύρισα από το Παρίσι, το υπουργείο μού έδινε μισθό 5.500 για να ξαναπάω ως αρχιτέκτονας. Ηταν σοβαρός μισθός τότε. Μου είχαν δώσει και έναν τίτλο. Αλλά η Ελένη μού είπε: "Τα πράγματα έχουν αλλάξει τώρα. Δεν πρέπει να πας". Και μου το είπε σε μια εποχή όπου δεν είχαμε να φάμε. Θα σας πω κάτι για να τρομάξετε. Τότε ήταν που πούλησα το σακάκι μου για να φάμε λίγες ημέρες, αλλά στο υπουργείο δεν ξαναπήγα. Αυτό με έσωσε».
­ Η αρχιτεκτονική πόση σχέση έχει με τη γλυπτική;
«Το κτίσμα είναι ένα γλυπτό!».
­ Τι σας έμαθε η αρχιτεκτονική ως γλύπτη;
«Την έννοια της κλίμακας. Αυτή η άμεση σχέση της αρχιτεκτονικής με την κλίμακα με ωφέλησε πολύ. Πιστεύω ότι ελάχιστοι έλληνες γλύπτες έχουν αυτή την αίσθηση στα γλυπτά τους. Ο Μόραλης είναι ένας από αυτούς και ορισμένοι νέοι, όπως ο Λάππας».
­ Στο Παρίσι πώς βρεθήκατε;
«Οταν παντρεύτηκα, πήγα γαμήλιο ταξίδι για 16 ημέρες. Ηταν το '38, το '39, δεν θυμάμαι καλά τώρα. Ετσι κόλλησα. Είδα πράματα και θάματα στο Παρίσι».
­ Ενώ υπήρξατε αριστερός, ποτέ δεν επηρεαστήκατε από τον σοσιαλιστικό ρεαλισμό. Αυτό μου κάνει εντύπωση.
«Πάντα διαφωνούσα με τον Μακρή πάνω σε αυτό. Δεν μπορούσα ούτε μπορώ ακόμη να στρατευθώ. Είναι ένα προσωπικό μου συναίσθημα αυτό. Δεν διαφωνώ στις ιδέες. Πάντα αριστερές ήταν οι παρέες μου. Κοντά τους σε όλα. Να τους βοηθήσω στα πάντα. Να έρθουν στο ατελιέ μου τον Δεκέμβριο του '44 και να πετάνε τα όπλα τους πάνω στον καναπέ μου, αλλά εγώ ποτέ δεν πήρα μέρος σε όλα αυτά. Γενικώς ποτέ δεν συμπάθησα τα όπλα».
­ Γιατί; Ακόμη και αν πρόκειται για την ελευθερία σας;
«Γενικά, αν μου έβαζες το πιστόλι στον κρόταφο και ετοιμαζόσουν να με πυροβολήσεις, θα σε πυροβολούσα πρώτος αν είχα πιστόλι και εγώ. Αλλά ποτέ δεν θα έβαζα πρώτος το πιστόλι στον κρόταφο κάποιου άλλου. Και για να είμαι ειλικρινής, νομίζω ότι όσο μακριά από τα πιστόλια κρατιέται κανείς τόσο το καλύτερο. Πολύ γρήγορα σε αυτή τη ζωή το θύμα γίνεται θύτης! Εχουν γίνει εγκλήματα από τέως θύματα».
­ Πώς θα σκοτώνατε για να επιβάλετε τις ιδέες σας αν νομίζατε ότι είναι σωστές;
«Πάντα γίνονται εγκλήματα εν ονόματι των ιδεών. Στην πραγματικότητα όμως πρέπει να είσαι εγκληματίας για να σκοτώσεις και όχι ιδεολόγος. Βέβαια η εκδίκηση η λαϊκή πάντα υπήρχε και θα υπάρχει. Γιατί η καταπίεση, η αδικία, σε κάνει κάτι που δεν είσαι. Αυτό είναι το πιο επικίνδυνο».
­ Υπήρξατε κάποτε θαυμαστής του Ράσελ;
«Μπορεί».
­ Το λέω γιατί στα φωνοκινητικά έργα σας κάποτε είχατε βάλει πάνω το σήμα του Ράσελ.
«Πάντα με επηρεάζουν καλλιτεχνικά ορισμένες ιδέες ή γεγονότα. Στοιχεία αυτών των επιρροών μου βρίσκεις συχνά στα έργα μου. Αυτό δεν σημαίνει ότι είμαι το ένα ή το άλλο! Πριν από λίγα χρόνια πήρα μέρος σε ένα διαγωνισμό με θέμα το Αουσβιτς. Μου έστειλαν όλα τα ντοκουμέντα για να εμπνευστώ. Είχα συγκλονιστεί από τα ντοκουμέντα. Τον διαγωνισμό τον κέρδισε ένας Ιταλός. Το έργο μου το εξέθεσα όμως στη Βενετία. Ηταν κάτι σημαίες που κινούνταν με νερό. Πάνω τους είχαν το σήμα των Εβραίων ­ το τρίγωνο, ξέρετε ­, που είχαν για να διακρίνουν τους Εβραίους οι Γερμανοί. Με παίρνει λοιπόν προ καιρού ένας κύριος στο τηλέφωνο και μου λέει: "Υποστηρίζετε τους Εβραίους που κατέστρεψαν την ελληνική τέχνη;". Στην αρχή νόμιζα ότι επρόκειτο για ένα βλάκα. Στη συνέχεια όμως διαπίστωσα ότι είχε ταυτίσει εμένα με τη σημειολογία ενός έργου μου. Του εξήγησα ότι εγώ υποστηρίζω μέσω των έργων μου τους Εβραίους εκείνης της εποχής. Σήμερα δεν ξέρω αν θα τους υποστήριζα. Μπορεί οι ίδιοι οι Εβραίοι να μεταμορφωθούν κάποια στιγμή και σε Χίτλερ, γιατί έτσι είναι η ζωή, είναι άδικη και περίεργη. Εγώ δεν θα συνεχίσω να τους υποστηρίζω. Νομίζω ότι το κατάλαβε αλλά αυτό είναι ένα πρόβλημα, να ταυτίζουμε τον καλλιτέχνη γενικότερα με τη σημειολογία ενός έργου του».
­ Πάντως, βλέποντας κάποιος το σύνολο του έργου σας μάλλον αστό θα σας χαρακτήριζε παρά αριστερό.
«Αυτά δεν τα δέχομαι. Για μένα αριστερός είναι αυτός που σκέφτεται ελεύθερα, αυτός που δεν κάνει επίτηδες κάτι. Ο Πικάσο εκφραζόταν ελεύθερα. Μέσα σε αυτά που τον ενέπνευσαν ήταν και ο ισπανικός εμφύλιος. Του βγήκε αυθόρμητα η "Γκουέρνικα". Ηταν στο κόμμα και τους κορόιδευε κατάμουτρα. Ο Πικάσο έκανε πράγματα που άλλοι θα τουφεκίζονταν για αυτά. Αλλά τα πίστευε τη στιγμή όπου τα έκανε. Αυτός είναι ο καλλιτέχνης. Ο καλλιτέχνης έχει το δικαίωμα να αλλάζει οπτικές για να δει και από αλλού τα ίδια πράγματα. Ο καλλιτέχνης δεν είναι καλόγερος ούτε θρησκευόμενος, δεν πιστεύει στα δόγματα».
­ Εσείς δεν πιστεύετε στον Θεό;
«Ούτε στους ζωντανούς ούτε στους πεθαμένους θεούς. Αλλωστε η πίστη στους θεούς δεν οδήγησε ποτέ πουθενά. Το '68 φώναζαν όλοι: "Ζήτω ο Μάο Τσε Τουνγκ". Εγιναν θυσίες στο όνομά του, εγκλήματα. Ποιο το αποτέλεσμα; Πείτε μου εσείς. Εγώ δεν βλέπω να υπάρχει λόγος που έγιναν όλα αυτά. Οπως και στην περίπτωση της πίστης στο όνειρο του υπαρκτού σοσιαλισμού. Το ίδιο ακριβώς. Η εξουσία όπου και αν υπάρχει, είτε Θεός λέγεται, είτε Χίτλερ, είτε Μάο, είτε Στάλιν, είναι ίδια! Απλώς υπάρχουν περίοδοι όπου οι άνθρωποι, μη έχοντας από πού να κρατηθούν, κρατιούνται από την εξουσία, όποια και αν είναι αυτή. Πάντα τέτοιες περιόδους διαδέχονται περίοδοι ντροπής για τον άνθρωπο!».
­ Αρα οι θεοί είναι επινόηση των ανθρώπων σε στιγμές ανάγκης.
«Ναι, επινόηση που τελικά οδηγεί μαθηματικά στην ντροπή! Και όχι στην εξύψωση, στην ανάταση, στην εξέλιξη! Μόνο η τέχνη οδηγεί τον άνθρωπο στην εξύψωση, στην ανάταση, στην εξέλιξη. Ξέρετε γιατί;».
­ Γιατί;
«Γιατί για την τέχνη δεν υπάρχουν θεοί. Δουλειά της τέχνης είναι το ξεγύμνωμα των θεών. Από τη μια αυτό το ξεγύμνωμα είναι λυτρωτικό, από την άλλη όμως είναι τραγικό. Δυστυχώς ο Θεός είναι πάντα ένας στόχος, ένα όραμα, που μόλις το φτάσουμε καταλαβαίνουμε ότι κάποιο λάθος κάναμε».
­ Η τέχνη είναι το μόνο παράθυρο που οδηγεί στη θέα της τελειότητας και όχι του λάθους;
«Η τέχνη δεν έχει να κάνει με το σωστό και το λάθος. Η τέχνη είναι η αγωγή της ζωής. Σε μαθαίνει η τέχνη να ζεις κάνοντας λάθη αλλά και σωστά. Τώρα δεν ξέρω αν είναι η τέχνη παράθυρο. Αν είναι παράθυρο, ο καλλιτέχνης πρέπει να έχει τη δύναμη να το ανοίξει αλλά και να το κλείσει! Δυστυχώς υπάρχουν καλλιτέχνες που το ανοίγουν και το αφήνουν ανοιχτό για πάντα. Ενώ η ψυχή δροσίζεται ανοίγοντας το παράθυρο σε εποχές καύσωνος, παγώνει αν το αφήσεις ανοιχτό και το καταχείμωνο! (γέλια) Γι' αυτό ο καλλιτέχνης πρέπει να ξέρει πότε ανοίγει και πότε κλείνει το παράθυρο της τέχνης του στους ανθρώπους. Η μεταμόρφωση είναι ο θεός του καλλιτέχνη».
­ Γιατί μερικοί καλλιτέχνες ξεχνούν το παράθυρο ανοιχτό; (γέλια)
«Γιατί είναι μακριά από το κέντρο. Ο καλλιτέχνης πρέπει να είναι συνεχώς μέσα στο καζάνι που βράζει. Αν θέλει να μεταμορφώνεται. Αν ο Πικάσο δεν πήγαινε εκείνη την εποχή στο Παρίσι δεν θα ήταν σήμερα ο Πικάσο. Ο καλλιτέχνης πρέπει να πηγαίνει στο κέντρο, εκεί όπου η φωτιά καίει. Πάντα υπάρχει ένα κέντρο που "βράζει". Πρέπει να πας, να αντιμετωπίσεις τη φωτιά. Δεν μπορείς να γυρίσεις την πλάτη σου, επειδή εδώ σου προσφέρουν ένα υπέροχο σπίτι και ένα φουσκωμένο λογαριασμό τράπεζας. Ο καλλιτέχνης δεν ήρθε σε αυτή τη ζωή για να πετύχει. Ηρθε για να καεί, για να μάθει, για να μιλήσει ως ανταποκριτής της φωτιάς. Ο καλλιτέχνης είναι ένα φύλλο χαρτί που πέφτει στη φωτιά, καίγεται, αλλά ζει η λευκότητά του αιώνια!».
­ Πείτε μου τέτοια παραδείγματα καλλιτεχνών.
«Ο Μάλεβιτς. Ο άνθρωπος που έφτασε να κάνει ένα τετράγωνο υπέροχο... Αυτός ο άνθρωπος ξέρετε τι ζωγράφιζε στα τελευταία του έργα; Τον εαυτό του, πορτρέτο του εαυτού του σε αναγεννησιακή νωπογραφία. Πριμιτίφ. Από την απόλυτη γεωμετρία κατέληξε εκεί... Αυτός ο άνθρωπος μεταμορφώθηκε με βάση πάντα την ποιότητα. Η ποιότητα του έργου του Μάλεβιτς είναι σε τέτοιο βαθμό πνευματική που σωπαίνω».
­ Οταν λέτε ποιότητα τι εννοείτε;
«Δείτε έναν καλό ζωγράφο και θα τη διακρίνετε. Την ποιότητα την αισθανόμαστε, δεν μπορούμε να την αναλύσουμε, να φτάσουμε στην πηγή της. Βλέπεις τον Αργυρίου και δεν υπάρχει ποιότητα. Ενώ μόλις δεις Παρθένη αναβλύζει η ποιότητα. Και ο Παρθένης πέθανε στην ψάθα. Ετρωγε κολοκυθάκια για να επιβιώσει. Ηταν ένας καταπληκτικός άνθρωπος, τον γνώρισα προσωπικώς. Ενας τύπος κλειστός, αλλά ένας αληθινά πνευματικός άνθρωπος. Και εξαιρετικά ποιητικός. Μετά αρρώστησε, κοιμόταν σε ένα στρώμα κατάχαμα και έδενε το παντελόνι του με ένα σπάγκο. Κατάντημα δηλαδή... Και άλλοι ήταν ακαδημαϊκοί».
­ Του είχε προταθεί να γίνει αλλά αρνήθηκε.
«Ηταν η φύση του. Αλλά έπρεπε να του κάνουν τιμές, και ας μην ήθελε. Μερικούς ανθρώπους πρέπει να τους τιμάμε για μας, όχι γι' αυτούς τους ίδιους. Τιμώντας τέτοιους ανθρώπους τιμάμε τους εαυτούς μας. Και όχι μόνο δεν τον τίμησαν, τον άφησαν να ζει με 500 φράγκα τον μήνα τρώγοντας κολοκυθάκια. Περίεργα πράγματα».
­ Ξέρω ότι σας κουράζω, αλλά θα ήθελα μια πιο σαφή απάντηση στο τι είναι ποιότητα. Ξέρετε, ζούμε σε μια εποχή όπου γύρω μας ακούμε συνεχώς ότι η ποιότητα είναι ο ανθρωποδιώκτης· όποιος την έχει μονάζει, είναι εκτός αγοράς. Πολλοί προσπαθούν να περιγράψουν την ποιότητα σαν ασθένεια που ο κόσμος αποφεύγει.
«Ποιότητα είναι μια μαύρη τελεία που γίνεται όταν τη βλέπεις ουρανός γαλάζιος, θάλασσα. Ποιότητα είναι ακριβώς η αιτία του διαλόγου. Ποιότητα είναι η καλλιέργεια των ματιών, των αφτιών, των αισθήσεων. Μόνο έτσι μπορεί κάποιος να αντιληφθεί το καινούργιο. Ολα αυτά που είπατε πριν τα λένε οι άνθρωποι που ήδη είναι νεκροί, και ας ζουν. Νεκρός είναι ένας άνθρωπος όταν γίνεται γκρουπ και χάνει τη διαφορετικότητά του ή την κλείνει στο ντουλάπι για να μπορέσει να ζήσει με τους άλλους. Σήμερα υπάρχει μια τρομοκρατία. Πρέπει να είμαστε όλοι ίδιου γούστου, αλλιώς καταδικαζόμαστε στη μοναξιά. Σήμερα όλοι, οι περισσότεροι, αμύνονται μπροστά σε κάτι νέο με αξία».
­ Η εποχή μας έχει πάρει διαζύγιο από την ποιότητα δηλαδή;
«Οσο υπάρχουν ο Βιβάλντι και το πινέλο του Σεζάν και του Ματίς, η ποιότητα θα είναι παρούσα και εν δυνάμει να συναντηθεί με τις ψυχές που είναι σε κίνηση».
­ Η ποιότητα πού βρίσκεται, στην ψυχή ή στο μυαλό;
«Το μυαλό μπορεί να βοηθήσει την ποιότητα να βγει από την ψυχή».
­ Υπάρχει κάτι σήμερα που θα θέλατε πολύ;
«Να ξαναγινόμουν παιδί!».
­ Πότε πάψατε να είστε παιδί;
«Από τη στιγμή όπου αισθάνεσαι ευθύνες, παύεις να είσαι παιδί. Το παιδί δεν έχει ευθύνες, γι' αυτό είναι ελεύθερο. Δεν έχει εμπόδια, γι' αυτό και δεν σταματάει μπροστά σε κάτι. Οσο μεγαλώνει τόσο και μεγαλύτερα εμπόδια νιώθει ότι έχει να ξεπεράσει. Στην πραγματικότητα δεν υπάρχουν εμπόδια. Το μόνο εμπόδιο του ενηλίκου είναι ο εγωισμός του. Οταν αποκτούμε εγώ, γινόμαστε υποκριτές».
­ Δεν πρέπει να έχεις ένα δυνατό εγώ για να δημιουργήσεις κάτι μεγάλο;
«Ισως. Αλλά την ίδια στιγμή πρέπει να πετάς το εγώ σου από το παράθυρο, όπως έκανε ο Σεζάν με τα έργα του: τα πετούσε από το παράθυρο καμιά φορά και οι κηπουροί τα μάζευαν. Ο γάλλος κηπουρός είχε και έχει πάντα το αίσθημα της τέχνης ­ ευτυχώς! (γέλια) Πάντως υπάρχει κάτι μυστήριο με το εγώ. Από τη μια είναι δημιουργικό, από την άλλη καταστροφικό. Γι' αυτό πρέπει να το παίρνεις σοβαρά και μετά να το κοροϊδεύεις. Ισως αυτό να είναι μια λύση».
­ Τι είναι αυτό που κινεί τον καλλιτέχνη;
«Το ανεξερεύνητο και το ήδη υπάρχον. Η έμπνευση τι είναι; Μια αφορμή, δεν είναι τίποτα άλλο. Βλέπεις ένα έργο και από αυτό εσύ δημιουργείς κάτι άλλο. Εμένα γι' αυτό μου αρέσει αυτό που κάνω. Γιατί δεν νιώθω μόνος. Υπάρχουν οι άλλοι, γι' αυτό υπάρχω. Αυτοί είναι η αφορμή μου. Δεν πιστεύω σε ό,τι έρχεται από τον ουρανό, αλλά σε ό,τι είναι πλάι μου και κινείται μαζί με μένα. Θα σας πω κάτι που μου συμβαίνει πάντα, ακόμη και τώρα που είμαι πια μεγάλος. Είμαι κουρασμένος, δεν έχω όρεξη για τίποτα, δεν έχω κέφι. Γυρνάω μέσα στο σπίτι σαν την άδικη κατάρα. Αμα συμβεί και πλησιάσω το ταμπλό, από βαριεστημάρα, γιατί τίποτα δεν θέλω να κάνω, ξαφνικά γίνομαι άλλος άνθρωπος. Οργανικά ξαναστέκομαι στα πόδια μου. Μάλλον αυτό είναι η τέχνη: ένα χάπι που μου φτιάχνει τη διάθεση, αλλά ώσπου να το πάρω ποτέ δεν σκέφτομαι να το πάρω σαν λύση!». (γέλια)
­ Σας ευχαριστώ.
«Και εγώ».


Σάββατο 18 Φεβρουαρίου 2012

Αυτοί που σφράγισαν τον πολιτισμό μας - Η νέα στροφή στον Ελληνικό κινηματογράφο

Αλέξης Δαμιανός: Ο ποιητής της εικόνας

1921 ~ 4 Μαΐου 2006
Ηθοποιός, συγγραφέας, σκηνοθέτης, σύμφωνα με πολλούς η πιο εμβληματική μορφή του ελληνικού κινηματογράφου, παρότι γύρισε μόνο τρεις ταινίες. Αδιαπραγμάτευτες αξίες καθορίζουν το έργο καθώς και τον βίο του, σε περιόδους αυτοεξορίας να διανθίζουν τον μύθο ενός από τους αυθεντικότερους δημιουργούς του τόπου ...

Από το 1945, τη βραδιά της πρεμιέρας του πρώτου του θεατρικού έργου, «Το Καλοκαίρι θα θερίσουμε», όταν βρέθηκε σε μια φτωχική παράγκα στις πρώην Στέρνες, του είχε καρφωθεί η ιδέα. Ήπιαν φτηνό κρασί με ψωμί - μεγάλη ανέχεια, ακριβώς μετά τον πόλεμο - συντροφιά με ένα ζευγάρι, εκείνη κορίτσι του Λούνα Παρκ, κι όταν ξημέρωσε, είδε σε μια μάντρα επάνω, ξερολιθιά, ούτε στάλα νερό, ένα ραδίκι που είχε ανθίσει μόνο με τον ήλιο! Εκείνη η εικόνα, ενός αγριοράδικου, που επιζούσε χωρίς τίποτα, η Ελλάδα δηλαδή, μαζί με ένα άλλο συμβάν, είκοσι χρόνια αργότερα σε μια παραλία του Σχοινιά -μια λαϊκή κοκότα με τον φίλο της, νταβατζόφατσα, καβάλα σε μηχανάκι να προκαλούν μια παρέα Αμερικανών πεζοναυτών- έγιναν τα ερεθίσματα για την «Ευδοκία», την πιο θρυλική ταινία του νέου ελληνικού κινηματογράφου. Η ταινία που στοίχειωσε με την «αισθητική της μπαναλιτέ» τις συγκλονιστικές ερμηνείες των πρωταγωνιστών της και την αξεπέραστη μουσική της μια ολόκληρη γενιά. Που για τον δημιουργό της, ηθοποιό, συγγραφέα και σκηνοθέτη Αλέξη Δαμιανό, υπήρξε το ανυπέρβλητό του αριστούργημα.

Γεννημένος στην Αθήνα, στα Πατήσια, τον Ιανουάριο του 1921, με πατέρα γυμνασιάρχη και ψάλτη στην εκκλησία, ο Δαμιανός φοίτησε στη δραματική σχολή του Εθνικού Θεάτρου, παράλληλα με τη Φιλοσοφική, όπου μαθήτευσε δίπλα στον Αιμίλιο Βεάκη, στον οποίο και όφειλε τη βαθιά και ουσιαστική θεατρική του παιδεία.

Ως νέος ηθοποιός συμμετείχε σε παραστάσεις του Εθνικού, μέχρι να μεταπηδήσει το 1945 στους «Ηνωμένους Καλλιτέχνες», θίασο πρωτοπορίας, κολεκτίβα ηθοποιών ενταγμένων στην Αριστερά. Υπό την καθοδήγηση σκηνοθετών όπως ο Γιώργος Σεβαστίκογλου και ο Γιαννούλης Σαραντίδης, έπαιξε ρόλους ρεπερτορίου, κάνοντας παράλληλα και τις πρώτες συγγραφικές του απόπειρες. Όλοι μιλούσαν για ένα παθιασμένο παιδί του θεάτρου, σπινθηροβόλο, ευαίσθητο, ένας σοβαρός νέος με αγωνίες για την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και τη κοινωνική δικαιοσύνη.

Συμμετείχε στο ιστορικό ανέβασμα του «Ματωμένου Γάμου» του Λόρκα, το 1948 από το Θέατρο Τέχνης σε σκηνοθεσία Κάρολου Κουν, μουσική Μάνου Χατζιδάκι και σκηνικά κοστούμια Γιάννη Τσαρούχη, ο οποίος αποδείχτηκε ο πιο οξυδερκής συμβουλάτοράς του στο χτίσιμο του ρόλου του ως φεγγάρι και παρέμεινε σημαντικός του φίλος έκτοτε. Κάτι που δεν συνέβη με τον Κουν, με τον οποίο ήρθε σε ιδεολογικού, κυρίως, τύπου ρήξη και τον οποίο θεωρούσε υπεύθυνο για τη νόθευση του ελληνικού θεατρικού έργου και την «παραπλάνηση» του κοινού από την άκριτη επιλογή εισαγόμενων έργων.

Tον ίδιο-χρόνο ίδρυσε το «Πειραματικό Θέατρο», για να ανεβάσει τα δικά του «Τ’ αγρίμια» και «Το σπιτικό μας», έργα στα οποία η κριτική της εποχής, διέκρινε μια πένα και μια ψυχοσύνθεση -που έμελε να απογειωθεί. Γύρω στα 1956 αποτραβιέται από το θέατρο και ασχολείται για μια τετραετία με αργαλειούς! Με εξαίρεση ένα ραδιοφωνικό «ανέβασμα» του έργου του «Τ’ άλογα», δεν ήταν παρά το 1961, έτος ίδρυσης του «Θεάτρου Πορεία», που η μέχρι τότε διαδρομή και εμπειρία του μορφοποιήθηκαν σε πλήρη καλλιτεχνική αρτιότητα και καθολική αποδοχή. Με «Το ανοιχτό κλουβί», ακόμα ένα έργο γραμμένο από τον ίδιο, κέρδισε τον χώρο της κωμωδίας, ενώ με το «Γεύση από μέλι» της Σίλα Ντελάνι και τις «Μικρές αλεπούδες» της Λίλιαν Χέλμαν, του αναγνωρίστηκε η σκηνοθετική ωριμότητα. Προσωπικοί θρίαμβοι που δυστυχώς δεν σήμαιναν και ανάλογες εισπρακτικές επιτυχίες. Ετσι, αναγκάστηκε να ανεβάσει ένα έργο που ελάχιστα εκτιμούσε, καθώς το θεωρούσε κλεμμένο - αντιγραφή ενός ξένου, «Τα κόκκινα φανάρια» του Αλέκου Γαλανού. Χάρη σ’ αυτό ξελάσπωσε οικονομικά, παίζοντάς το τρεις συνεχόμενες σεζόν. Ήταν όμως τέτοια η απαρέσκεια του γι’ αυτό, που όταν του πρότειναν να το μεταφέρει στον κινηματογράφο, αρνήθηκε. Μα πώς να έκανε μια τέτοια παραχώρηση ένας καλλιτέχνης με το ήθος και το ανάστημα του Δαμιανού; Θα ήταν εντελώς αντίθετο στις αρχές του -την αναζήτηση της αλήθειας και της ελευθερίας, τη μάχη για απεγκλωβισμό από τις δοξασίες που προκαλεί η φτώχεια και η έλλειψη παιδείας, οι ιστορικές και κοινωνικές συνισταμένες-, για τις οποίες μαχόταν λυσσαλέα στη ζωή και στο θέατρο. Μια μάχη που ήξερε ότι ήταν άνιση σε όλα τα επίπεδα.

Καθώς με το «Πορεία» δεν πήγαινε άλλο και κινδύνευε να πάει φυλακή από τα χρέη, το 1964 το έκλεισε. Είχε ήδη στραφεί σε εμπορικούς θιάσους για να επιβιώσει, σκηνοθετώντας και παίζοντας στο εμβληματικό «Οργισμένα νιάτα» του Τζον Όσμπορν με τον Δημήτρη Παπαμιχαήλ και στο «Ένα μπλουζ για τον Τσάρλι» του Τζέιμς Μπόλντουιν με τον Αλέκο Αλεξανδράκη και τον Μάνο Κατράκη.

Το μικρόβιο του κινηματογράφου το άρπαξε συμμετέχοντας στο «Τζίμης ο Τίγρης», την πρώτη μικρού μήκους ταινία του Παντελή Βούλγαρη, στο «Σύντομο διάλειμμα» του Ντίνου Κατσουρίδη και στον θαυμάσιο «Φόβο», την τελευταία ταινία του Κώστα Μανουσάκη. Σκέφτηκε ότι αυτό που ήθελε να πει, θα το έλεγε στο σελιλόιντ. Γι’ αυτό και γυρίζει το 1966 το «Μέχρι το πλοίο», ταινία βασισμένη στο «Δαχτυλίδι» του Σπήλιου Πασαγιάννη, τη «Νανότα» του Γρηγόρη Ξενόπουλου και ένα δημοτικό τραγούδι. Πρόκειται για την κατάβαση ενός άντρα από το βουνό στον κάμπο κι από εκεί στο λιμάνι προκειμένου να φύγει μετανάστης στην Αυστραλία. Ένα φιλμ σκληρής ποίησης -καταγραφή αρχέτυπων συμπεριφορών, ένας ύμνος σε πανάρχαιες δομές, μια ελεγεία?με φόντο την ελληνική φύση και πρόσωπα ανθρώπων της υπαίθρου και του μόχθου. Η ταινία κέρδισε παμψηφεί το πρώτο βραβείο ξένης ταινίας στο Φεστιβάλ της Ιέρ και εξασφάλισε διανομή στο Παρίσι. Οι Γάλλοι κριτικοί παραληρούσαν για το σπάνιο κινηματογραφικό διαμάντι από την Ελλάδα, αναγκάζοντας τους Έλληνες κριτικούς να εναρμονιστούν με τις απόψεις τους.

Ένα χρόνο μετά έρχεται η δικτατορία των συνταγματαρχών. Ο Αλέξης Δαμιανός με τη σύζυγό του Άρτεμη και τα τρία παιδιά τους μετακομίζουν για έναν χρόνο στην Αγγλία. Το σενάριο με τίτλο εργασίας «Η πόρνη και ο στρατιώτης» μπαίνει στην τελική ευθεία. Παραγωγοί ο ίδιος με τη γυναίκα του, ωστόσο αποφάσισαν να βρουν έναν Άγγλο συμπαραγωγό ώστε να προστατεύσουν την ταινία από κάθε λογής επιπλοκές στην Ελλάδα. Ένα δεκαεπτάχρονο κορίτσι, αυθόρμητο, καθόλου χυδαίο, ερωτικό μέσα από την αθωότητα που εξέπεμπε, η Μαρία Βασιλείου, κυπριακής καταγωγής, από τις λαϊκές συνοικίες του Λονδίνου, επιλέχθηκε για τον πρωταγωνιστικό ρόλο, ενώ ο λοχίας βρέθηκε σε ένα γιαπί στον Πειραιά. Ένα αγόρι 21 χρόνων, ο Γιώργος Κουτούζης, ωραίος, ψηλός, αψεγάδιαστης αντρικής συμπεριφοράς, έσφυζε από νιάτα και δύναμη, όπως οι Έλληνες μιας άλλης εποχής. Η «Ευδοκία», όπως ήταν ο τελικός τίτλος της ταινίας, το όνομα της ηρωίδας αλλά και το όνομα της μάνας του Δαμιανού, γυρίστηκε στα αγγλικά. Στην ελληνική εκδοχή, η τραγουδίστρια Ελένη Ροδά ντουμπλάρισε τον κεντρικό ρόλο, με βραχνή φωνή -κράμα χυδαιότητας και πίκρας-, συμβάλλοντας καθοριστικά στην ερμηνεία της Βασιλείου. Η μουσική του Μάνου Λοΐζου, βασισμένη σε βυζαντινά μοτίβα που έψαλε ο ίδιος ο Δαμιανός για να τον καθοδηγήσει, καθαγιάζει την ταινία. Μερικές εικόνες που μένουν ανεξίτηλες στη μνήμη: το αυθαίρετο σπίτι στα Άνω Λιόσια λουσμένο στο φως (εκπληκτική η φωτογραφία του Χρήστου Μάγκου), με το μπανάλ εσωτερικό του, η ιεροτελεστική επίδειξη ασκήσεων με τη γυμνή διμοιρία κάτω από το λιοπύρι, το τραμπάλισμα με τη σχοινένια κούνια στην Πάρνηθα και το σπαραχτικό γέλιο της Ευδοκίας.

Αυτή η θεϊκή ταινία, λιτή αλλά με την αρχιτεκτονική σύγχρονης τραγωδίας, στο Φεστιβάλ της Θεσσαλονίκης του 1971 χαντακώθηκε, με εξαίρεση το βραβείο α΄ γυναικείου ρόλου, ενώ πέρασε από άπειρες επιτροπές λογοκρισίας, μέχρι να της δοθεί άδεια προβολής. Παρ’ όλα αυτά, το στοίχημα είχε κερδηθεί, για να δικαιωθεί πλήρως το 1985, όταν η Πανελλήνια Ένωση Κριτικών Κινηματογράφου, την ανακήρυξε σημαντικότερη ελληνική ταινία όλων των εποχών!

Ο Δαμιανός έκανε είκοσι χρόνια να επιστρέψει στον κινηματογράφο. Στα χρόνια που ακολούθησαν την «Ευδοκία», επέλεξε να αποτραβηχτεί στο χωριό Βασιλικά στη Βόρεια Εύβοια, όπου επιδόθηκε σε βιολογικές καλλιέργειες και το 1979 ανέβασε το «Ανοιχτό κλουβί» με τσοπάνους και αγρότες, παράσταση που είχε να λέει πως ήταν από τις πιο μαγικές στιγμές της καριέρας του! Τόσο αγαπούσε τους ερασιτέχνες ηθοποιούς, δηλαδή τον απλό άνθρωπο. Μέχρι που μια καταστροφική φωτιά του στέρησε την αγροικία του και αναγκάστηκε να επιστρέψει στην Αθήνα.

Αυτό για το οποίο αγωνιούσε πια ήταν να αφηγηθεί την τραγωδία τής σύγχρονης Ελλάδας. Χρειάστηκαν τέσσερα χρόνια γυρισμάτων και την ολική οικονομική καταστροφή του, καθώς το επίσημο κράτος ήταν απόν και σ’ αυτό το εγχείρημα του σπουδαίου καλλιτέχνη και Έλληνα Ο «Ηνίοχος» ολοκληρώθηκε το 1995, χάρη στη συνδρομή εκατοντάδων επαγγελματιών και ερασιτεχνών, «ένα κίνημα» όπως το αποκαλούσε ο ίδιος. Μια ταινία αφάνταστου λυρισμού, ανυπέρβλητης αισθητικής, ένας αφηγηματικός λαβύρινθος που θα περάσουν χρόνια μέχρι να εκτιμηθεί.

Το τελευταίο του σενάριο δε θα γυριστεί ποτέ. Είναι η ιστορία του Ερυσίχθονα, ενός μυθικού ήρωα που μέσα από την αλαζονεία και τη βουλιμία του φτάνει να φάει τις ίδιες του τις σάρκες, όπως ακριβώς ο σύγχρονος άνθρωπος. Θα ήταν μια ακόμη τεράστια συμβολή του Δαμιανού αν δεν τον είχαν προλάβει οι περιπέτειες της υγείας του και ο πρόωρος θάνατος της κόρης του.

Έφυγε στις 4 Μαΐου 2006, σε ηλικία 85 χρονών. Στην κηδεία του, όλοι εκείνοι που όσο ζούσε αδυνατούσαν να τον συνδράμουν, ήταν εκεί!

Ο πολιτισμός των τάξεων

"Εγώ ήμουν αριστούχος στο Εθνικό, και δίπλα μου προχωράγανε άνθρωποι που όταν τους ρώταγες «ποιος έγραψε την Αντιγόνη», σου απαντούσαν «ο Κρέων!». Κι αυτοί οι άνθρωποι, αυτά τα παιδιά, χαράζανε μετά και πορεία στον πολιτισμό μας Πάντως, όταν η ιθύνουσα τάξη, που σας έλεγα, κυριάρχησε πια πέρα ως πέρα, η τάξη η λαϊκή την ακολούθησε, την πρόδωσε κι αυτή την ουσία της. Πρόδωσε τον ιδρώτα που έχυνε και χύνει, την αγνότητα και την ευπρέπειά της. Αυτοί που θα ‘πρεπε να συνεχίσουν να είναι οι δημιουργοί μιας αγάπης αυτόματης. Σαν ν’ αποθέσανε κάτω τη γυμνή τους την ψυχή, χωρίς πια να γυρίσουν πίσω, χωρίς να ξανακοιτάξουν προς τις ρίζες τους. Κι έγινε ό,τι έγινε, πάθαμε ό,τι πάθαμε, κι έχει φτάσει πια ο πολιτισμός μας εκεί που ‘χει φτάσει. Μας κοροϊδεύανε οι άλλοι, κι εμείς πήραμε την κοροϊδία τους για κουλτούρα, για πολιτισμό. Να: αυτό έγινε!»Aπόσπασμα από συνέντευξή του στον Σ. Κακίση (Νέα 7/4/2001)

Του Χρήστου Παρίδη. Από τις “Εικόνες”, τεύχος Νο 361, εβδομαδιαίο περιοδικό, ένθετο στο ΕΘΝΟΣ της Κυριακής, 25 Ιανουαρίου 2009.

Δευτέρα 13 Φεβρουαρίου 2012

Ο Μανώλης και ο Μίκης... | ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ

Ο Μανώλης και ο Μίκης... ΤΟ ΠΟΝΤΙΚΙ: Ποντίκι » ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ
ΔΕΥΤΕΡΑ, 13 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 20122 ΣΧΟΛΙΑ


Ο Μανώλης και ο Μίκης...
Δύο φωτογραφίες - μια νέα πραγματικότητα. Αυτή είναι η Ελλάδα του Μνημονίου 2. Κ.Μ.





Tags:

Κυριακή 12 Φεβρουαρίου 2012

Kινέζικη ποίηση Λί Πο - Ξεφάντωμα στο βουνό





Ξεφάντωμα στο βουνό

Με κούπες αμέτρητες κρασί ξεπλύναμε τις

παμπάλαιες στενοχώριες μας

΄Ηταν ωραία εκείνη η βραδυά....

Μέσα στο φεγγαρόφωτο, ποιος νοιαζότανε

για ύπνο

Στο τέλος,μεθυσμένοι στρακότο, γείραμε εκεί

και κοιμηθήκαμε

προσκέφαλο το χώμα και πάπλωμα ο ουρανός

Κινέζικη ποίηση - Λί Πό





΄Ενας φίλος φεύγει


Κυτάζω τα γαλάζια βουνά πέρα στο Βορεινό Τείχος

Τ΄ άσπρα νερά του μεγάλου ποταμού παίρνουν ένα γύρω

την πόλη,  στ'ανατολικά

Εδώ χωρίζουμε, μια για πάντα.

Εσύ πηγαίνεις μακριά χίλια μίλια

΄Οπως ένα νερόχορτο, δίχως ρίζα.


Σύννεφα, που όλο γυρίζουνε, σκέψεις ενός πλάνητα!

΄Ω!  η δύση, κι η λαχτάρα ενός παλιού φίλου!



Επάνω στ'άλογα,  καβάλλα,  χαιρετάμε κουνόντας τα χέρια

τ' άλογα χλιμιντρίζουν, απαλά,  πολύ απαλά.....

Σάββατο 11 Φεβρουαρίου 2012

Λι Πο - κινέζικη ποίηση





Στον Ουάγκ Λούν






΄Ελυνα το παλαμάρι κι έφευγα, σένα μικρό σαπιοκάραβο επάνω

μα πήρε τ'αυτί μου κρότους και μουσικές στην όχθη

΄Ησουν εσύ κι οι φίλοι σου που μ'αποχαιρετούσατε τιμής ένεκεν

Η Λίμνη με τους Ανθούς των Ροδακίνων, έχει βάθος χίλιες οργιές

μα το βάθος της δεν φτάνει εκείνο της αγάπης σου, Ουάγκ Λούν

Παρασκευή 10 Φεβρουαρίου 2012

Κινέζικη ποίηση - Λί Πό


hiroshige



Ματαιότητα

Περαστικός διαβάτης ο άνθρωπος

κι αυτός που πέθανε,πηγαίνει τελικά στο σπίτι του

ανάμεσα στη γή και τον ουρανό, η ζωή, ένα ταξίδι γρήγορο

΄Επειτ' αλοίμονο, σκόνη γενεές των γενεών

Επάνω στο φεγγάρι, μάταια ο λαγός, κτυπά το βότανο

της αθανασίας

Το Fu-sang, το ιερό δέντρο που αψηφούσε το θάνατο

έγινε προσάναμμα στο νέο καιρό.

Καθώς διαβαίνουμε στην άλλη όχθη, τα κόκκαλα λευκάζουν σιωπηλά,

ενώ τα πράσινα πεύκα βυθίζονται στον ερχομό της άνοιξης.

Ρίχνω το βλέμμα πίσω, τίποτα

Ρίχνω το βλέμμα μπροστά , στενάζω,

Σαν τι ναξίζει τάχατες μες στη ζωή ετούτη,

που μοιάζει με ατμό που τον παίρνει ο άνεμος


Πέμπτη 9 Φεβρουαρίου 2012

΄Ενα ποίημα του Λι Πο - παράπονο στις σκάλες από νεφρίτη


Ενα σχέδιο του Utamaro


παράπονο στις σκάλες του παλατιού


στις σκάλες από νεφρίτη κάθισε η δροσιά

έγιναν σχεδόν άσπρες


έχουν υγρανθεί

οι κάλτσες μου από μετάξι

χαμηλώνω τις γυάλινες κουρτίνες

και κυτάζω έξω το φεγγάρι

νύκτα του φθινοπώρου καθαρή

μα πού στο διάβολο είν'αυτός

κι'ακόμη δεν εφάνη

Τετάρτη 8 Φεβρουαρίου 2012

Kινέζικη ποίηση Λί Πο




Λί Πο



ΜΕ ΜΙΑ ΚΑΝΑΤΑ ΚΡΑΣΙ ΜΕΣ ΤΑΝΘΙΣΜΕΝΑ ΔΕΝΤΡΑ

Μέσ τ'ανθισμένα δέντρα, κάθομαι και πίνω μόνος μου

καλό κρασί απ'την κανάτα , δίχως κανένα φίλο συντροφιά,

 Καθώς το φεγγάρι ψηλά με κυτάζει

πίνω στην υγειά του, στην αιθέρια λάμψη του.

σηκώνοντας ψηλά το ποτήρι μου,

και νά η σκιά μου, κι είμαστε τρεις τώρα

αν και το φεγγάρι δεν μου κάνει το χατήρι να πιει μαζί μου

αυτή μονάχα μ'ακολουθεί κάνοντας ό,τι κάνω ,

Απόψε είμαστε όλοι φίλοι, εγώ, το φεγγάρι, η σκιά μου

ας ταιριαξουμε το ρυθμό μ'αυτόν της άνοιξης

Τραγουδώ,  χορεύω και το φεγγάρι ταλαντεύεται άγρια  στον ουρανό


η σκιά μου σηκώθηκε κι αυτή και χορεύει παράξενα

 Ας γλεντήσουμε ενόσω είμαστε ξύπνιοι

μετά η γλυκειά μέθη θα μας χωρίσει

Ας ευχηθούμε νάμαστε πάντοτε μαζί

σε μια φιλία άγνωστη μες τους ανθρώπους,

 να συναντιώμαστε για πάντα και να χαιρόμαστε


μέσα στους άπειρους γαλαξίες!











Kινέζικη ποίηση Λί Πο


Μεθυσμένος ποιητής




Μπροστά μου η κούπα το κρασί

σκοτείνιασε μα γώ χαμπάρι δεν το πήρα

από τα δέντρα πέσαν οι ανθοί

και μου σκεπάσανε τα ρούχα

΄Εχω μεθύσει

το φεγγάρι στο ποτάμι μέσα

θέλω να δω

σηκώνομαι

τα πουλιά ακούγονται μακριά

κι οι άνθρωποι φευγάτοι.





Λί Μπάϊ

Τρίτη 7 Φεβρουαρίου 2012

΄Ενας Ιταλός καλλιτέχνης- Gabbris Ferrari





Ο   Gabbris Ferrari υπήρξε καθηγητής σκηνογραφίας στην Ακαδημία Καλών Τεχνών του Ουρμπίνο
στη δεκαετία του 80

το βίντεο που ακολουθεί αφορά στην έκθεσή του με τίτλο " Ανήσυχο Τοπίο "
http://www.youtube.com/watch?feature=player_embedded&v=RfvWxN-EmgM#t=794s

Δευτέρα 6 Φεβρουαρίου 2012

Μάνος Ξυδούς - μικρό αφιέρωμα




Γεννήθηκε στις αρχές του '50 (από πατέρα Μήλειο και μητέρα Κρητικιά) στους Αγίους Αναργύρους Αθηνών.

Όταν τελείωσε το σχολείο βρήκε δουλειά ως κλητήρας (εξωτερικές δουλειές) στην τότε Columbia στην Ριζούπολη, ενώ έπαιζε μπάσκετ στον Ιωνικό Νέας Φιλαδέλφειας.

Έδωσε εξετάσεις και πέρασε στην Ανωτάτη Σχολή Οικονομικών Επιστημών και όταν τελείωσε τη σχολή σπούδασε marketing.Εκείνη την εποχή έβαζε μουσική ως DJ στις «Καρυάτιδες» της Πλάκας.

Αργότερα εργάστηκε στη ΜΙΝΟΣ-ΕΜΙ, απεσταλμένος στην Κρήτη ως πωλητής. Έμεινε εκεί τρία χρόνια και απέκτησε μεγάλη εμπειρία, η οποία του έδωσε τη δυνατότητα να αντιληφθεί με ποια κριτήρια αγοράζει ο κόσμος τους δίσκους. Η εμπειρία αυτή αποδείχτηκε πολύτιμη όταν αργότερα ασχολήθηκε με παραγωγές και marketing.

Χρυσοί και πλατινένιοι
Όταν συναντιέται με τους Πυξ Λαξ είναι Marketing Director στην ΜΙΝΟΣ-ΕΜΙ και έχει ως παραγωγός χρυσούς και πλατινένιους δίσκους.

Έχει κάνει μια μεγάλη επιτυχία με τους «Dreamer and the fool moon» και το τραγούδι Sandrina που είχε αγγλικούς στίχους. Αυτό το maxi single πούλησε 49.000 αντίτυπα και ανέβηκε στις πρώτες θέσεις των καταλόγων της Ιταλίας, Ελβετίας, Γαλλίας κ.ά. Συμμετέχει στην παραγωγή του πρώτου και του τρίτου δίσκου των Πυξ Λαξ και γίνεται μέλος του συγκροτήματος γράφοντας στίχους, μουσική και κάνοντας φωνητικά.
Συμμετείχε, επίσης, στον δίσκο του Βασίλη Παπακωνσταντίνου «Προσέχω δυστυχώς» στον οποίο έγραψε στίχους και μουσική στα περισσότερα τραγούδια ενώ έχει συνεργαστεί και με τους Όναρ.

Έγραψε και συμμετείχε σε πολλούς ακόμη δίσκους με κυριότερο τον «Μέχρι να πάρεις παγωτό, σε βρίσκει ο Χειμώνας» μαζί με τον Πάνο Κατσιμίχα, ο οποίος τους έφερε ξανά να τραγουδούν παρέα.


http://www.youtube.com/watch?feature=player_detailpage&v=XbHwCEpNNbE#t=301s

Ο Λιαντίνης προείδε την καταστροφή

Λιαντίνης ο τραγικός

Κι αν πάλι σώθηκε το νερό στις χούφτες μας,
δεν πειράζει. Όσο γεμίζουν οι ουρανοί αστέρια, υπάρχει ελπίδα.
Μα τώρα δα πού οι μέρες μας τραβάνε προς το Νότο, φώλιασε ένα σκιαγμένο περιστέρι μες της ψυχής τα δάχτυλα. Πώς να το διώξω;






http://www.youtube.com/watch?v=qUKn2n7q8e8&feature=player_detailpage#t=3s

Παρασκευή 3 Φεβρουαρίου 2012

΄Ενας μοναχός στο κελί - Η δικαιοσύνη είναι σκληρή ή απλά εφαρμόζει τον κανένα της ισονομίας;

Ύποπτος διάπραξης και νέων αδικημάτων ο Εφραίμ, αναφέρει στο σκεπτικό της η ανακρίτρια

Ο ηγούμενος και βασικός κατηγορούμενος στην υπόθεση, μεταφέρεται στις φυλακές.
Ο ηγούμενος και βασικός κατηγορούμενος στην υπόθεση, μεταφέρεται στις φυλακές.
Αθήνα: Τρεις λόγους που θεωρεί εξαιρετικά σοβαρούς επικαλέστηκε η εφέτης ειδική ανακρίτρια Ειρήνη Καλού προς το Συμβούλιο Εφετών, για να αιτιολογήσει την άποψη της για προφυλάκιση του ηγούμενου Εφραίμ.

Η Ειρήνη Καλού, που χειρίζεται την ανάκριση, αναφέρει προς τους εφέτες του Συμβουλίου πως σε βάρος του Εφραίμ προκύπτουν σοβαρές ενδείξεις ενοχής και τονίζει πως οι πράξεις του έχουν τρία ιδιαίτερα χαρακτηριστικά:

● Την εκμετάλλευση της ιδιότητας του ως καθηγούμενου αγιορείτικης μονής παγκόσμιας ακτινοβολίας προς επηρεασμό πολιτικών προσώπων, υπουργών και υφυπουργών, καθώς και ανώτερων κρατικών λειτουργών και υπαλλήλων.
● Την επί μακρόν χρόνο τέλεση των πράξεων, γεγονός που δεν προσιδιάζει στο μοναχικό σχήμα και την πνευματική του αποστολή.
● Την πρόκληση ιδιαίτερα μεγάλης ζημίας σε βάρος της δημόσιας περιουσίας.

Η ανακρίτρια θεωρεί πως είναι πιθανόν ο κατηγορούμενος, στον οποίο το κατηγορητήριο αποδίδει κεντρικό ρόλο στην υπόθεση των ανταλλαγών, να διαπράξει και νέα αδικήματα.

Η άποψη της κ. Καλού υιοθετήθηκε από τους συναδέλφους της, μέλη του Συμβουλίου Εφετών, που αποφάσισαν την προφυλάκιση του Εφραίμ.

Tο βούλευμα των εφετών

Οι εφέτες που έκριναν τον Εφραίμ προφυλακιστέο, καταλογίζουν στον ηγούμενο της Μονής Βατοπεδίου επιτηδευμένο σχεδιασμό και εκτέλεση εγκλημάτων, χαρακτηρίζοντάς τον ως άτομο με ροπή στην εγκληματική δράση.

Το σκεπτικό του βουλεύματος (αριθμ. 3682/2011), όπου γίνεται αποδεκτή η θέση της ανακρίτριας της υπόθεσης για προσωρινή κράτηση, αναφέρεται πως ο ηγούμενος Εφραίμ «είναι άτομο με ροπή στην εγκληματική δράση, ως στοιχείο της προσωπικότητας του, ενεργώντας επιτήδεια και μεθοδευμένα».

Οι Εφέτες θεωρούν επίσης πως ο κίνδυνος τέλεσης νέων αδικημάτων είναι υπαρκτός: «...ενόψει του ότι ο κατηγορούμενος, που ήταν ο ιθύνων νους και εμπνευστής των ως άνω πράξεων, εξακολουθεί να διατηρεί την ιδιότητα του καθηγούμενου της Ιεράς Μονής Βατοπεδίου, υπάρχει κίνδυνος να εκμεταλλευθεί πάλι την ιδιότητά του αυτή για την διάπραξη και άλλων πράξεων συναφών με αυτές, που με το κατηγορητήριο του αποδίδονται ότι έχει διαπράξει».

Επισημαίνουν ακόμη ότι είναι σε εκκρεμότητα η υπόθεση των ιδιοκτησιακού καθεστώτος των παραλιμνίων εκτάσεων και ότι εκκρεμούν επίσης οι αγωγές του ελληνικού Δημοσίου για την ανάκτηση της κυριότητας του επί ακινήτων που ανταλλάχθηκαν με την Λίμνη Βιστωνίδα.

Όπως αναφέρεται στο βούλευμα «...αν αφεθεί ελεύθερος ο κατηγορούμενος είναι πολύ πιθανό να διαπράξει και άλλα εγκλήματα, εφόσον συνεχίζεται η αντιδικία με το Δημόσιο για τις αμφισβητούμενες εκτάσεις, λαμβανομένης υπόψη και της εξαιρετικής δεινότητας που επέδειξε στην μεθόδευση των επίδικων εγκλημάτων και της ικανότητας επιτηδευμένης πειθούς σε πλήθος ετερόκλητων προσώπων διαφορετικών αρμοδιοτήτων».

Οι Εφέτες τονίζουν ότι ο Εφραίμ τέλεσε τις πράξεις του εξακολουθητικώς, από το τέλος Δεκεμβρίου 2001 έως το 2008 και ότι κατόρθωσε να πείσει νομικούς συμβούλους και παρέδρους του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους να εκδώσουν ευνοϊκές αποφάσεις για την κυριότητα της Μονής επί της λίμνης και των παραλιμνίων εκτάσεων, υφυπουργούς να εκδώσουν υπουργικές αποφάσεις έγκρισης των γνωμοδοτήσεων και να μην προβάλουν δικαιώματα κυριότητας του Δημοσίου επί των εκτάσεων αυτών, υπουργούς να εκδώσουν αποφάσεις περί ανταλλαγής της λίμνης και των γύρω ακινήτων και να αναθέσουν την διαδικασία αυτή στην ΚΕΔ με κοινόχρηστα ακίνητα προσφερόμενα για οικοδομική ή τουριστική εκμετάλλευση. Μάλιστα στο βούλευμα αναφέρεται πως ο ηγούμενος «είχε ήδη επιδοθεί στον εντοπισμό τέτοιων ακινήτων» και τονίζεται πως τόσο οι αρμόδιοι υπάλληλοι της ΚΕΔ και οι αρμόδιοι υπάλληλοι του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης όσο και η συμβολαιογράφος που κατήρτισε τα σχετικά συμβόλαια, «πείστηκαν» να εξυπηρετήσουν την Μονή με ακίνητα ακόμη και δασικά και αρχαιολογικού ενδιαφέροντος.

Μάλιστα για την συμβολαιογράφο αναφέρεται πως πείστηκε να εμφανίσει ψευδώς πως η λίμνη και οι γύρω εκτάσεις ανήκουν στην Μονή και ότι οι υπό ανταλλαγή εκτάσεις υπάγονται στην αγροτική και όχι στην δασική νομοθεσία.

Ο ισχυρισμός που προέβαλε ο Εφραίμ ενώπιον του Συμβουλίου Εφετών πως δεν μπορεί να προφυλακιστεί αφού οι υπουργοί που φέρονται ως συμμέτοχοι ή αυτουργοί δεν παραπέμπονται, δεν έγινε δεκτός από τους εφέτες οι οποίοι υιοθέτησαν την κοινή πεποίθηση της ανακρίτριας αλλά και του Εισαγγελέα πως σε βάρος του προκύπτουν σοβαρές ενδείξεις ενοχής. Ως προς αυτό, σημειώνεται στο βούλευμα, δεν υπήρξε διαφωνία ανάμεσα στην κ. Καλού και τον εισαγγελέα Παναγιώτη Ματζούνη.

Ο Εισαγγελικός λειτουργός ωστόσο, που ζήτησε την επιβολή περιοριστικών όρων στον ηγούμενο, δεν διαπίστωσε «ίδιον προσωπικόν συμφέρον» του κατηγορούμενου αλλά ούτε και «εγκληματική ροπή» καθώς όπως τονίζει «έχουν παρέλθει περί τα τρεισήμισι έτη αφότου φέρεται να ολοκλήρωσε τις πράξεις του χωρίς να προκύπτει περεταίρω εγκληματική δραστηριότητα».

Θεώρησε επίσης ότι στόχος του Εφραίμ ήταν η ανόρθωση και ακτινοβολία της Μονής.

Ενώπιον της ανακρίτριας ο Εφραίμ προσπαθώντας ν' αντικρούσει τις βαριές κατηγορίες που αντιμετωπίζει, υποστήριξε ότι οι ανταλλαγές επιβλήθηκαν από την τότε κυβέρνηση της ΝΔ και αποτελούσαν, ούτε λίγο ούτε πολύ, μονόδρομο. Όπως είπε:

«Δεν θέλαμε τις ανταλλαγές, αλλά μας επιβλήθηκαν από την τότε κυβέρνηση για να ικανοποιηθούν οι τοπικοί φορείς που δεν μας ήθελαν εκεί...» Στην ερώτηση της ανακρίτριας αφού δεν ήθελαν τις ανταλλαγές γιατί δεν αρνήθηκαν, ο κατηγορούμενος απάντησε: «Μας έπεισαν οι νομικοί μας σύμβουλοι ότι δεν είχαμε άλλη διέξοδο γιατί διαφορετικά θα είχαμε μακροχρόνιες διενέξεις πράγμα το οποίο δεν επιθυμούσαμε».

Είπε επίσης ότι τα κίνητρά του ήταν πάντοτε «ευγενή» χωρίς σκοπό εξαπάτησης του Δημοσίου: «Εμείς πάντοτε είχαμε ευγενή κίνητρα. Θέλουμε με εμπειρικό τρόπο να μαρτυρήσουμε την αλήθεια της Ορθοδοξίας σε όλη την Οικουμένη και νυχθημερόν όλοι οι πατέρες και εγώ ταπεινά θυσιαζόμαστε για το λαό του Θεού. Δεν έχουμε ιδιοτελή ελατήρια για καμία κίνησή μας και προσπαθούμε με τις ταπεινές δυνάμεις μας να παρηγορούμε τους ανθρώπους που μας πλησιάζουν».

Τέλος για τις επισκέψεις του στο Μέγαρο Μαξίμου, ο Εφραίμ υποστήριξε πως είχαν σκοπό την επίδοση προσκλήσεων και ότι με τον διευθυντή του τότε πρωθυπουργού, Ιωάννη Αγγέλου, κατηγορούμενο στην υπόθεση, οι συζητήσεις τους αφορούσαν θέματα που σχετίζονταν με την Αγιορείτικη παράδοση και όχι με τη Μονή, εκτός από μία μόνο φορά, που του εξέφρασε παράπονα για την κυβέρνηση και την άρνηση της να τους δώσει την διαχείριση της λίμνης χωρίς ωστόσο εκείνος να δείξει κανένα ενδιαφέρον.

Ο Εφραίμ που το πρωί μεταφέρθηκε στις φυλακές Κορυδαλλού θα παραμείνει στο κελί 2 της έκτης πτέρυγας του σωφρονιστικού καταστήματος.

Ο Εφραίμ ζήτησε να είναι μόνος του στο κελί προκειμένου να μπορεί να ασκεί τα θρησκευτικά του καθήκοντα και να προσεύχεται, αίτημα που έγινε δεκτό από την διεύθυνση των φυλακών.

Πηγή: news.in.gr