Ο πολιτισμός γίνεται από όλους

΄Αρα, η ευδαιμονία, αν και λογίζεται ως ατομικό αγαθό, ( διότι όλα τελοσπάντων σε ατομικό επίπεδο καταλήγουν να συμβαίνουν), εν τούτοις είναι πασίδηλο πως πρόκειται για κοινωνικό αγαθό. Γίνεται δηλαδή και  πραγματοποιείται μέσα στην κοινωνία και όχι έξω απ΄αυτή. Ακόμα και αν κρυβόμαστε, το κάνουμε σε σχέση με την κοινωνία. Και από πού να κρυφτούμε; από τους άλλους; μια φορά, δυο φορές. Δεν μπορεί κανένας να ζει συνεχώς κρυμμένος. Η σκέψη κινείται προς εμάς είτε το θέλουμε είτε όχι. Εννοώ την κοινωνική σκέψη. Κανένας δεν μπορεί να αποδράσει απ΄το κοινωνικό αίσθημα. Κανένας δεν μπορεί να δραπετεύσει απ΄την κοινωνία μέσα. ΄Ολα γίνονται και κατορθώνονται, είτε το θέλουμε είτε όχι μέσα σ΄αυτή την φαντασιακή όπως την είπε ο Καστοριάδης, θέσμιση. Ανήκουμε σ΄αυτήν και μας ανήκει. Μας δημιουργεί και την δημιουργούμε ανά πάσα στιγμή. Και όταν δρούμε και όταν είμαστε αδρανείς. Διότι, όπως είπε και ο Ηράκλειτος, είτε κοιμούμεθα είτε εγρηγορούμε, είμαστε όλοι εργάτες σ΄αυτό που διαδραματίζεται γύρω μας. Υπεύθυνοι, είτε το καταλαβαίνουμε είτε όχι. Συμμέτοχοι, είτε το θέλουμε είτε όχι. ΄Αλλοι πρωταγωνιστές, άλλοι κομπάρσοι.Αλλά όλοι συμμέτοχοι. Ακόμα και με την υποταγή μας συμμετέχουμε στο καθημερινό προτσές της ιστορίας. Το ποτάμι του Ηράκλειτου, δεν σταματά να κυλά, και όλα συνεχώς ν΄αλλάζουν, να μεταβάλλονται, το ένα να εισχωρεί μέσα στο άλλο. Να αλληλεπιδρούν, να επηρεάζει το ένα το άλλο, να ζυμώνονται μέσα στο κοινό ζυμωτήρι, να δίνει και να παίρνει συνεχώς ο ένας απ΄τον άλλο. Αν απομονωθείς είσαι χαμένος, καμμία δύναμη δεν σε σώζει. Όλοι πρέπει να κυλάμε μέσα στον ποταμό, να αρδευόμαστε, όποιος κόψει έξω, είναι χαμένος μια για πάντα. Συμμέτοχοι λοιπόν, στο πλάσιμο της ζωής, συμμέτοχοι στο πλάσιμο του πολιτισμού. Ο πολιτισμός δεν είναι κάτι ξεκομμένο. Δεν είναι μονάχα οι τέχνες όπως μερικοί νομίζουν. Το κάθε τι, η κάθε πράξη εμπεριέχει ίχνη πολιτισμού. Ο πολιτισμός διεισδύει μέσα σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής. Δεν υπάρχουν ατομικές πράξεις ξέχωρες απ΄τον πολιτισμό, η κάθε μας κίνηση δηλώνει τον πολιτισμό.